W 2021 roku Muzeum Miejskie w Tychach przyjęło do zbiorów w formie daru fotografie autorstwa Henryka Rączkowskiego, który na przełomie lat 70. i 80. XX wieku był członkiem Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON. Są to czarno–białe odbitki fotograficzne przedstawiające śląskie podwórka, jak również portrety mieszkańców familoków. Aby móc z nich w pełni korzystać, tj. prezentować na wystawach, publikować w wydawnictwach muzealnych czy też przedstawiać ich odwzorowania cyfrowe w Internecie, konieczne jest uregulowanie kwestii związanych z autorskimi prawami majątkowymi.

Celem Muzeum jest szerzenie wiedzy o sztuce i historii Tychów poprzez prezentowanie i udostępnianie swojej kolekcji. Prosimy o kontakt spadkobierców lub osoby mogące pomóc w nawiązaniu kontaktu z powyższymi, aby móc prezentować zbiory muzealne w zgodzie z obowiązującym prawem.

kontakt:
Ewelina Lasota:
tel. 32 327 18 20–21, wew. 31, e–mail: e.lasota@muzeum.tychy.pl

data publikacji ogłoszenia: 11 lutego 2022 roku

fot. Henryk Rączkowski „Przyjaciele“, Śląsk (ok. 1978–1979), ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach

Wystawa to prezentacja twórczości dwunastu współczesnych artystek, które na zaproszenie kuratorów wystawy – dr hab. Irmy Koziny i dr. Patryka Oczki – podjęły swoiście pojmowany dialog z historią, składając swoją twórczością hołd kobietom działającym na przemysłowym Górnym Śląsku w XIX i XX wieku.

Ekspozycja prezentuje współczesne artystki twórczo związane z naszym regionem, pracujące w różnym medium (malarstwo, grafika, instalacje przestrzenne, wideoart, projektowanie graficzne, projektowanie ubioru, interwencje społeczne). Są wśród nich: Anita Baenisch–Juda, Judyta Bernaś, Agnieszka Cieślińska–Kawecka, Dorota Hadrian, Ewa de Iulis Błaszak, Ilona Kanclerz, Weronika Siupka, Sybilla Skałuba, Monika Starowicz, Agata Szymanek, Ewa Zawadzka i Joanna Zdzienicka–Obałek.

Współczesne artystki w niebanalny i świeży sposób nawiązały do losów kobiet ważnych dla historii przemysłowego Górnego Śląska w XIX i XX wieku. Wśród nich znajdziemy zarówno przedstawicielki arystokracji (Daisy Hochberg von Pless) i wielkich śląskich rodów przemysłowców (Waleska von Tiele–Winckler, Matka Ewa von Tiele–Winckler, La Païva – Blanka Henckel von Donnersmarck, Fryderyka Karolina von Reden, Joanna von Schaffgotsch), powojenne tyskie architektki (Hanna Adamczewska–Wejchert i Maria Czyżewska „Murka”), jak i wybitne naukowczynie (noblistka Maria Goeppert–Mayer) i artystki (aktorka Aleksandra Śląska, kostiumolożka Barbara Ptak). Zaprezentowany na wystawie dialog współczesności z tradycją jest żywy i pasjonujący.

Katalog zawiera teksty kuratorów – wprowadzające w ideę ekspozycji oraz nakreślające najważniejsze dla jej twórców konteksty – a także biogramy księżniczek i artystek oraz reprodukcje prac. Tekst dr hab. Irmy Koziny prezentuje zamysł i intencję stworzenia wystawy. Tekst dr. Patryka Oczki przybliża lokalne, tyskie konteksty „Księżniczek i dziewczyn”. Dopełnienie stanowi analiza dramaturgii wystawy, w którą wprowadza Irma Kozina.

To propozycja wystawiennicza nie tylko dla śledzących trendy w sztuce współczesnej, ale poruszająca ważne wątki lokalnej herstorii w szerszym europejskim kontekście, pokazująca ich wagę i aktualność.

wydawca: Muzeum Miejskie w Tychach

tekst: Irma Kozina, Patryk Oczko
fotografie: Barbara Kubska, Artur Pławski oraz fotografie archiwalne
projekt graficzny i skład: Zofia Oslislo–Piekarska
redakcja: Patryk Oczko
korekta: Małgorzata Słonka
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
© copyright by Irma Kozina
© copyright by Patryk Oczko
© copyright by Muzeum Miejskie w Tychach

nakład: 300 egz.
druk: Zakład Poligraficzny Sindruk, Opole
papier:
okładka: Curious Matter Adiron Blue 270 g
środek: Munken Lynx 130 g
złożono krojem: Avenir Next, Monarcha

format: 22,8 cm x 27,8 cm
liczba stron: 120
oprawa miękka
ISBN 978–83–62193–47–9
rok wydania: 2021

Katalog „Księżniczki i dziewczyny” można zamawiać online tu: https://muzeum.tychy.pl/wydawnictwa/ksiezniczki-i-dziewczyny/

więcej informacji o ofercie wydawnictw i gadżetów Muzeum Miejskiego w Tychach: https://muzeum.tychy.pl/wydawnictwa/
e–mail: zamowienia@muzeum.tychy.pl

Edukacyjne Oscary trafiły do: Muzeum Miejskiego w Tychach (2 nagrody jury Złoty Słonecznik), Młodzieżowego Domu Kultury nr 1 im. Artystów Rodu Kossaków (1 nagroda jury Złoty Słonecznik), Teatru Małego w Tychach (1 wyróżnienie jury) i Miejskiego Centrum Kultury (1 nagroda rodziców). Gala rozdania nagród odbyła się 10 września 2021 roku w Muzeum Śląskim w Katowicach.

Jurorzy docenili:

w kategorii „język”:
Statuetka Złotego Słonecznika dla „Lingwistycznej papugi” i Młodzieżowego Dom Kultury nr 1 im. Artystów Rodu Kossaków

w kategorii „sztuki wizualne”:
Statuetka Złotego Słonecznika dla wystawy czasowej „Raz widziałem przy niedzieli rybki srebrne trzy w kąpieli… W świecie ilustracji i rzeźb Józefa Wilkonia” wraz z wydarzeniami edukacyjnymi i Muzeum Miejskiego w Tychach / kuratorka: Agata Berger–Połomska, przygotowanie wystawy: Agata Berger–Połomska, Aleksandra Matuszczyk, współpraca: Fundacja „Arka” im. Józefa Wilkonia, projekt scenograficzny: Łukasz Błażejewski, program edukacyjny: Agata Berger–Połomska, Anna Kura / wystawę można było oglądać od 8 lipca do 26 września 2020 roku
więcej: https://muzeum.tychy.pl/wystawa/raz-widzialem-przy-niedzieli-rybki-srebrne-trzy-w-kapieli-w-swiecie-ilustracji-i-rzezb-jozefa-wilkonia/

w kategorii „przyroda”:
Statuetka Złotego Słonecznika dla warsztatów architektoniczno–urbanistycznych dla dzieci „Mniejsi mieszkańcy miast” (z cyklu „Tychy – TY je kształtujesz”) i Muzeum Miejskiego w Tychach / koncepcja i prowadzenie: Aleksander Krajewski (architekt, właściciel pracowni projektowej Blomm, członek Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP w Katowicach, związany z Fundacją Napraw Sobie Miasto)
więcej: https://muzeum.tychy.pl/wydarzenie/mniejsi-mieszkancy-miast/

w kategorii „muzyka”:
wyróżnienie jury dla „Festiwalu Malutkiego” i Teatru Małego w Tychach

w kategorii „ruch”:
Nagroda Rodziców dla Przygodowej Gry Terenowej „Leśne zagadki. Bajtle na tropie” i Miejskiego Centrum Kultury w Tychach oraz Miasta Tychy

Słoneczniki to konkurs na najbardziej rozwojową inicjatywę dla dzieci w wieku 0–14 lat, organizowany przez portal CzasDzieci.pl – wieloletniego pośrednika między miejscami edukacji i kultury a rodzicami. W tym roku odbyła się już jego 5. śląska edycja. Jurorzy doceniają i nagradzają organizatorów najlepiej przygotowanych wydarzeń, które w największym stopniu przyczyniają się do rozwoju młodych adresatów, będąc równocześnie najlepszą rozrywką. Kategorie konkursowe: język, logika, sztuki wizualne, muzyka, ruch i przyroda opierają się na koncepcji inteligencji wielorakich opracowanej przez H. Gardnera. W każdej z kategorii liczą się też rozwój inteligencji społecznej i refleksyjnej. Oceniane są również: ogólne podejście prowadzącego do najmłodszych, dostosowanie oferty do potrzeb rozwojowych dziecka oraz atrakcyjność inicjatywy, oceniana w odniesieniu do zaangażowania emocjonalnego dziecka. Jednym z założeń konkursu jest też oddanie głosu rodzicom jako najlepszym ekspertom inicjatyw edukacyjnych – to rodzic, jako osoba najbliższa dziecku, najlepiej wie, co dzieci wyniosły z nich wartościowego. Wyróżnione i nagrodzone inicjatywy zyskują znak jakości, który staje się dla rodziców drogowskazem w cotygodniowych wątpliwościach przy wyborze najlepszej oferty edukacyjno–rozrywkowej.

więcej informacji: https://sloneczniki.czasdzieci.pl/aktualnosci/id,158-sloneczniki_2021_rozdane.html

2 stycznia 2021 roku świętował 90 urodziny. To jemu i jego twórczości poświęcone jest najświeższe wydawnictwo Muzeum Miejskiego w Tychach, wydane wspólnie z Miastem Tychy – katalog „Franciszek Wyleżuch”. Autor, dr Patryk Oczko, to znawca twórczości Franciszka Wyleżucha i samych Tychów. Tyszanie z twórczością Mistrza stykają się na co dzień w przestrzeni miejskiej i znają jego charakterystyczne mozaiki, np. z dawnego Zakładu Elektroniki Górniczej oraz z symbolem olimpijskim w Sportowej Szkole Podstawowej. Tekst okraszony jest wysmakowanymi fotografiami prac – zarówno tych z tyskiej przestrzeni publicznej, ale i grafik oraz malarstwa. Za projekt graficzny i skład odpowiada Zofia Oslislo–Piekarska, co daje gwarancję, że to również wysmakowane edytorsko i zaprojektowane z dbałością o detal wydawnictwo. To obowiązkowa lektura dla osób zainteresowanych dziejami i historią Tychów.

Franciszek Wyleżuch urodził się w 1931 roku w Strumieniu na Śląsku Cieszyńskim. W latach 1951–1957 studiował na katowickim Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Tuż po uzyskaniu dyplomu zamieszkał w Tychach. Na jego dorobek artystyczny składają się grafika warsztatowa, użytkowa i malarstwo. Równorzędnym nurtem działalności artysty była współpraca ze środowiskiem architektów, w ramach której wykonywał monumentalne dekoracje mozaikowe, malarskie i płaskorzeźbione na elewacjach budynków użyteczności publicznej oraz w ich wnętrzach.

„Większość […] prac – to grafika. Wydaje się też, że w tej dziedzinie sztuki artysta ma najwięcej do powiedzenia. Ale interesujące jest również jego malarstwo, chciałoby się rzecz zupełnie inne, nieposiadające <<wspólnego mianownika>> z przedstawionymi pracami graficznymi, niepróbujące poszukiwać wspólnych linii, określonego stylu. Symptomatyczne tematy prac graficznych: <<Ochrona>>, <<Siła>>, <<Groźba>>, <<Pod wodą>>. Większość z nich dotyczy zagrożeń człowieka nie tylko przez współczesną cywilizację, ale też takich, które są naszym udziałem w codziennym, trudnym życiu.”
Władysław Bochenek, 1981

dr Patryk Oczko – historyk sztuki i archeolog, kierownik Działu Urbanistyki, Architektury i Sztuk Wizualnych w Muzeum Miejskim w Tychach, adiunkt w Instytucie Nauk o Sztuce Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, członek Oddziału Górnośląskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Uczestnik konferencji naukowych, kurator wystaw, autor publikacji o charakterze naukowym i popularnonaukowym. W swoich badaniach zajmuje się sztukami wizualnymi oraz urbanistyką i architekturą drugiej połowy XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem regionu Górnego Śląska.

wydawcy: Urząd Miasta Tychy i Muzeum Miejskie w Tychach

projekt graficzny i skład: Zofia Oslislo–Piekarska
redakcja i korekta: Paulina Bieniek
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
opracowanie zdjęć ze zbiorów Muzeum: Barbara Kopia
fotografie współczesne: Przemysław Czernek, Stanisław Gadomski, Anna Huczek, Bożena Kostuch, Zygmunt Kubski, Karol Larisch, Maria Lipok–Bierwiaczonek, Marek Nowicki, Patryk Oczko, Artur Pławski, Robert Surma, Zygmunt Wieczorek

© copyright by Patryk Oczko
© copyright by Urząd Miasta Tychy
© copyright by Muzeum Miejskie w Tychach

nakład: 400 egz.
druk: Petit, Lublin
papier: Arctic Volume White, gr. 130 g/m²
złożono krojem: FF Mark Pro

format: 18,4 cm x 22,9 cm
liczba stron: 108
oprawa miękka ze skrzydełkami
ISBN 978–83–62493–46–2
rok wydania: 2021

Katalog „Franciszek Wyleżuch” można zamawiać online tu: https://muzeum.tychy.pl/wydawnictwa/franciszek-wylezuch/

więcej informacji o ofercie wydawnictw i gadżetów Muzeum Miejskiego w Tychach: https://muzeum.tychy.pl/wydawnictwa/
e–mail: zamowienia@muzeum.tychy.pl

W Tychach jest blisko 200 budynków, a w nich prawie 12 700 mieszkań zaprojektowanych przez Marię Czyżewską „Murkę“ – mieszka tam około 40 tysięcy osób. Jesteś jedną lub jednym z nich? Jeśli tak, to czekamy właśnie na Ciebie! Wnieś swój wkład w „Album dla Murki”!

Muzeum Miejskie w Tychach pracuje nad wystawą „Księżniczki i dziewczyny”, której celem jest prezentacja dokonań historycznych postaci kobiet związanych z dzisiejszym województwem śląskim. Kuratorzy wystawy – prof. dr hab. Irma Kozina i dr Patryk Oczko – do interpretacji często nieoczywistych życiorysów Ślązaczek zaprosili współczesne artystki z naszego regionu, pracujące w różnym medium (malarstwo, grafika, projektowanie ubioru, projektowanie graficzne, film dokumentalny). Jedną z twórczyń jest Dorota Hadrian, której projekt zakłada stworzenie kolekcji zdjęć „Album dla Murki”. Sprawdź, czy mieszkasz w jednym mieszkań zaprojektowanych przez Marię Czyżewską i opowiedz Dorocie Hadrian o swojej przestrzeni.

kontakt:
Dorota Hadrian:
tel. 668 533 310, e-mail: dorotahadrian@gmail.com

więcej informacji: https://muzeum.tychy.pl/wydarzenie/poszukujemy-mieszkancow-tyskich-budynkow-zaprojektowanych-przez-marie-czyzewska/

Maria Czyżewska „Murka“ (26 kwietnia 1931 w Wilnie–5  stycznia 2013 w Tychach) – autorka i współautorka projektów urbanistycznych oraz koncepcji zabudowy mieszkaniowej, a także pawilonów handlowych i usługowych m. in. w Tychach. Lata dziecięce spędziła w Wilnie, a 1945 roku wraz z rodziną osiedliła się w Prudniku. W latach 1949–1956 studiowała na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. W 1955 roku wyszła za mąż za kolegę z uczelni – Andrzeja Czyżewskiego. W latach 1953–1958 działała w Pracowniach Konserwacji Zabytków we Wrocławiu. W 1958 roku związała się z Tychami, gdzie założyła własny dom rodzinny. Do początku lat 90. XX wieku pracowała w Miastoprojekcie Nowe Tychy.

Dorota Hadrian (ur. 1984 w Rudzie Śląskiej) – ukończyła Rzeźbę na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; obecnie doktorantka na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W działalności artystycznej sięga po wypracowane przez klasyczną sztukę europejską wzorce ikonograficzne, operuje kulturowymi, wieloaspektowymi nawiązaniami, aluzjami oraz cytatami. Tematem badań czyni walkę ze stereotypami w kulturze i popkulturze. Głównymi środkami wyrazu artystki jest rzeźba, wideo i malarstwo. Brała udział w licznych wystawach zbiorowych i indywidualnych. W roku 2008 otrzymała stypendium im. Jana Matejki, a w latach 2010 i 2014 była stypendystką MKiDN. Mieszka i pracuje w Bytomiu.

Bazą dla książki Barbary Kubskiej „Miasto, fotografia, archiwum” stało się archiwum fotografii dokumentujących powstawanie miasta Tychy z lat 50.–80. XX wieku, autorstwa Zygmunta Kubskiego – dziadka autorki, znajdujących się w kolekcji Muzeum Miejskiego w Tychach.

Czy za czarno–białymi fotografiami stoją jedynie czarno–białe historie?
Autorka w swobodny sposób prowadzi grę między spojrzeniem autora fotografii (którego, jak mówi, cechowało „patrzenie entuzjasty”) a własnym sposobem widzenia tego zbioru. Przyjmuje ludzką skalę, koncentrując się na scenkach rodzajowych. Przez kadrowanie i zestawianie ze sobą fragmentów fotografii, przygląda się życiu codziennemu i jego bohaterom. Podąża za przypadkowymi postaciami na zdjęciach – poszukuje znajomych twarzy: interesują ją gesty, ruch. Przygląda się im na niewielkich fragmentach fotografii, bo niemal całe kadry autor zdecydował się poświęcić przestrzeni miasta.

Wydawnictwo to też wysmakowany edytorsko i zaprojektowany z dbałością o detal artbook – za projektem graficznym i składem stoi Katarzyna Wolny–Grządziel. Użycie niestandardowej metody druku – risografii – pozwoliło uzyskać efekty nawiązujące do czasów powstania zdjęć. Dzięki temu każdy egzemplarz publikacji jest niepowtarzalny – posiada drobne wady drukarskie, takie jak pyłki czy przesunięca matrycy, a materiał fotograficzny ma surowy, „gazetowy”, przypominający nieprofesjonalny zin, charakter. Cechy haptyczne (dotykowe) książki są istotnym elementem projektu.

Fotografiom towarzyszy tekst Justyny Balisz–Schmelz „W cieniu socjalistycznej utopii” o powojennych relacjach między systemem społeczno–politycznym a pojedynczym człowiekiem oraz odzwierciedleniu tych relacji w architekturze i urbanistyce, a także komentarz odautorski.

„Pośród klatek krok po kroku przedstawiających etapy budowy Nowego Miasta Tychy znalazłam znajome twarze przyjaciół i rodziny mojego dziadka – fotografa amatora, autora zdjęć. Tych kilka obrazów z tysięcy zeskanowanych negatywów skłoniło mnie do przyjrzenia się zdjęciom z jeszcze większą wnikliwością. Na ich marginesach dostrzegam to, co najprostsze: poranny zgiełk, radość i zmęczenie przechodniów, pracujących dorosłych i dzieci bawiące się na placu budowy nowego miasta. Miasta obiecującego lepszą przyszłość nowo przybyłym. Miasta bez kominów, będącego emanacją nowoczesnych pragnień, socmodernistycznym symbolem postępu. Przedstawianego – być może niesłusznie – jako miejsce bez historii. Zasiedlanego dopiero przez przybyłych z całego kraju, szukających swojego miejsca w powojennych granicach, lub zwyczajnie – przyjeżdżających z nadzieją na szybki przydział mieszkania. Fascynują mnie ci przypadkowi bohaterowie zdjęć, ledwo dostrzegalne twarze, gesty, nieustanny ruch ‒ w mikroskali fotografii, w niewielkich jej wycinkach, bo niemal całe kadry autor zdecydował się poświęcić przestrzeni miasta. Miasta, które rzetelnie dokumentował z czułością entuzjasty ‒ człowieka zaangażowanego w działanie, niezależnie od ówczesnych politycznych sympatii czy antypatii. […]”
Barbara Kubska

Barbara Kubska – fotografka, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Obroniła dyplom w Pracowni Grafiki Książki oraz Pracowni Fotografii (2011). Obecnie zatrudniona na stanowisku asystentki w macierzystej uczelni. Działaczka Fundacji Kultura Obrazu. W swoich projektach artystycznych posługuje się głównie fotografią, instalacją oraz obiektami. Jej zainteresowania pozostają w kręgu rodzinnych historii – wspomnień i wyobrażeń, których łącznikiem jest często miejsce. Absolwentka programu „Migawki” prowadzonego przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” w Warszawie.

Projekt zrealizowano w roku 2020 roku w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach w ramach subwencji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na utrzymanie i rozwój potencjału dydaktycznego i badawczego.

autorka: Barbara Kubska
koncepcja, edycja fotografii: Barbara Kubska
fotografie: Zygmunt Kubski ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
teksty: Justyna Balisz–Schmelz i Barbara Kubska
projekt: Katarzyna Wolny–Grządziel
redakcja i korekta: Julia Korus
tłumaczenie: Rafał Drewniak

wydawca: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach

nakład: 100 egzemplarzy
rok wydania: 2020
ISBN 978–83–65825–57–5

więcej informacji o książce Barbary Kubskiej „Miasto, fotografia, archiwum”: https://muzeum.tychy.pl/wydarzenie/niezwykla-ksiazka-barbary-kubskiej-miasto-fotografia-archiwum/