Co za euforia i radość! Lokalni włodarze miast i miasteczek studzą emocje mieszkańców, broniąc pomysłu na realizację planu marzeń. Zapomniano chyba jednak o samym obywatelu tego pięknego kraju, który niejednokrotnie pozbawiony zostanie dachu nad głową, swojego
miejsca, tożsamości, historii rodziny. No, ale czego nie robi się dla uszczęśliwienia milionów, dla nowej jakości życia? Uczestniczę w całej sprawie dość żywo, próbuję bronić co rusz skrawka ogrodu, parku, podpisując kolejne protesty. Otrzymuję coraz to nowe zaproszenia do udziału w debacie czy spotkaniu.

Z końcem grudnia dostaję zaproszenie zgoła inne, zaproszenie na spektakl Teatru T.C.R. pod, zaskakującym dla mnie, tytułem „CPK – Całkiem Piękny Kraj”. Dziesięciolecie zespołu T.C.R., który mocno osadził się w historii teatralnego offu i obsypany został licznymi nagrodami, a przede wszystkim teatru, który ma swoją publiczność nie tylko na Śląsku, to powód realizacji kolejnego spektaklu.

Nowe przedstawienie ma zaskakujący, frapujący, pozornie zabawny, a przede wszystkim angażujący widza przebieg. Od samego wejścia na scenę Teatru Małego witają nas sympatyczni prowadzący (Marcin Stachoń, Dawid Kozak i Piotr Kumor), a także przemiłe kobiety (Paulina Koniarska i Alina Bachara) ubrane w stroje ludowe rodem z Cepelii, bez przynależności do miejsca, „tyskie Karolinki”. Zostaję zaproszona do zabawy. Na mapie, rozłożonej na środku sceny, która pokazuje nam Tychy, stawiam swój pionek, uprzednio wylosowany, zaznaczając tym samym swoje miejsce w mieście, zgodnie z instrukcją prowadzących. Siadam na widowni i natychmiast jestem zaangażowana w sprawę.

Bohaterem całej akcji jest miasto, to tutaj ma przebiegać CPK, aby zbudować jeszcze piękniejszy kraj. Prowadzący spotkanie przerzucają się argumentami, zachęcają do kupna lub sprzedaży nowego miejsca na Ziemi. No, bo przecież będzie pięknie, przecież nie ma obawy, wszystko już zostało zaplanowane. Kobiety w strojach ludowych jak marionety przebierają nóżkami, są na każde zawołanie. Mężczyźni już wszystko wymyślili, kobiety potrzebne nam tylko do pomocy, posprzątania czy upiększenia całej ceremonii. Tylko raz w całej akcji spektaklu oddaje się kobietom głos, który na długo zapada w pamięć:

„Nie burzcie tych murów,
Nie równajcie z ziemią pamięci przodków naszych,
Apelujemy, błagamy, kajamy się, prosząc”.

To one podnoszą sprzeciw, upominają się o przeszłość, o tradycję, o tożsamość. Niestety tylko raz mogą o tym opowiedzieć, lirycznym wierszem, jakby westchnieniem po dawno już zapomnianych historiach.

Od czasu do czasu, sprowadzony do roli asystenta, przechadza się w zadumie sam Kazimierz Wejchert, którego dzieło życia zostaje właśnie licytowane. Nie ma jednak sił sprawczych, nie prosi się go o poradę, a stawia przed faktem. Nad wszystkim czuwa demiurg (Maciej Dziaczko), który od czasu do czasu pojawia się na balkonie, przygrywając na akordeonie czy bębnie. Nie wiem czy to Stwórca, czy budowniczy Solnes, ale jego drelichowe ubranie wskazuje na pełną gotowość do przebudowy. Już za chwilę zejdzie i zrobi tu porządek. Miasto Tychy jest bohaterem, jest podmiotem całego przedstawienia, również jego historia, tradycja związana z przesiedleniami, emigracjami.

Tekst autorstwa Marcina Stachonia i Macieja Dziaczki, w reżyserii tego ostatniego, w konwencji komedii i teatru opartego na faktach sprawia, iż przedstawienie to słodko-gorzka refleksja nad rzeczywistością Nowego Ładu. Dopełniona brawurową grą aktorską całego zespołu, z projekcjami Grzegorza Porcza i muzyką Tomasza Lesia, to kolejna dobra propozycja Teatru T.C.R.

Iwona Woźniak

Formuła się zmienia, wyciągamy wnioski i dokładamy wszelkich starań, aby każda kolejna edycja była jeszcze bardziej przyjazna artystom. Siódma edycja, zrealizowana w 2021 r., różniła się od poprzednich. TBK był otwarty przez cały rok, odbyło się pięć naborów, w których łącznie zostało złożonych 19 projektów. Do realizacji komisja wybrała siedem. Obrady były czasem długie i burzliwe, ale uważam, że wybrano inicjatywy naprawdę wartościowe, które w stu procentach realizują założenia Tyskiego Banku Kultury.

– mówi Małgorzata Król.

Projekty zrealizowane w zeszłorocznej edycji TBK będą w tym roku promowane i przypominane odbiorcom w przestrzeni „Okno na Kulturę” w Gemini Park Tychy. 5 lutego odbędzie się tam koncert promujący wydaną w ramach TBK płytę Trap Violin Style duetu Marcin Sidor (skrzypce) i Szymon Herbuś (instrumenty
elektroniczne). Muzycy poznali się dzięki orkiestrze AUKSO, w której Marcin jest skrzypkiem, a Szymon realizatorem dźwięku. Ich wspólny projekt to fuzja muzyki klasycznej i elektronicznej, a na warsztat biorą m.in. utwory Beethovena, Paganiniego czy Vivaldiego. Także 5 lutego w „Oknie na Kulturę” zostanie udostępniona wystawa zdjęć wykonanych przez Grzegorza Krzysztofika w latach 2019-2020. Prace złożyły się na album „Śląsk Taneczny”, wydany w ramach TBK. Autor zaprosił kilkudziesięciu tancerzy do udziału w plenerowych sesjach fotograficznych, pokazujących śląskie miasta i ich przestrzeń architektoniczną. Śląsk na fotografiach Krzysztofika jest zarówno tradycyjny, jak i nowoczesny, zrujnowany i piękny, podupadły i rozkwitający. Jak mówi sam autor, do wyjścia w przestrzeń i odkrycia jej na nowo, popchnęły go doświadczenia okresu pandemii i zamknięcia w domach. Zupełnie odmienne podejście do fotografii – chociaż także zwieńczone wydaniem albumu w ramach TBK – prezentuje Marta „Instaksiara” Nowakowicz-Jankowiak, pasjonatka fotografii natychmiastowej. Jej projekt „naTYCHmiastowo” ukazuje Tychy uchwycone w małych kadrach, dokumentujących na gorąco zaobserwowane detale, faktury, gry światła. Sporo uwagi poświęca „Instaksiara” tyskiej architekturze. Jej zdaniem fotografia natychmiastowa (autorka posługuje się sprzętem marki Instax) ma swój niepowtarzalny klimat oraz analogową prawdę. Nie ma tu filtrów, poprawek, każde zdjęcie powstaje tylko w jednym egzemplarzu. Wystawę zdjęć Marty Nowakowicz-Jankowiak będzie można oglądać w Gemini Park Tychy od 26 lutego.

W kolejnych miesiącach będziemy promować projekt „Wierszośpiewanki” Michała Czachowskiego, rewelacyjny, poetycko-muzyczny projekt dla dzieci, oraz film Marcina Skorka o jego ojcu Zbigniewie i Teatrze Migreska. Mam nadzieję, że nabór do ósmej edycji TBK, który planujemy na marzec, przyniesie nam równie ciekawe projekty.

– mówi Małgorzata Król.

W ramach cyklu Chopin 2020 publiczność będzie miała okazję spotkać się z młodymi pianistami, którzy reprezentowali Polskę w ostatnim Konkursie Chopinowskim, i wysłuchać na żywo ich wykonań. Nazwa cyklu nawiązuje do roku, w którym XVIII Konkurs Chopinowski miał się odbyć (ze względów epidemicznych odbył się z rocznym opóźnieniem). Jako pierwszy wystąpił jeden z dwóch polskich finalistów konkursu – Kamil Pacholec. Przed nami kolejne spotkanie: w lutym zaprezentuje się Szymon Nehring, który dotarł do trzeciego etapu. Szymon Nehring to 26-letni pianista z Krakowa. Był uczniem Zespołu Szkół Muzycznych I stopnia im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie i Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej II stopnia im. Fryderyka Chopina w Krakowie, którą ukończył z wyróżnieniem. Studiował na Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, w klasie prof. Stefana Wojtasa oraz w amerykańskim Yale University w New Haven, u Borisa Bermana. Jako pierwszy Polak triumfował w Międzynarodowym Mistrzowskim Konkursie im. Artura Rubinsteina w Tel-Awiwie. W Konkursie Chopinowskim wystąpił dwukrotnie; w 2015 r. dotarł do finału. Szymon Nehring zagra w Mediatece 12 lutego. W programie utwory Fryderyka Chopina, Karola Szymanowskiego i Sergiusza Prokofiewa.

Sylwia Witman

Wspólnie stworzyli trzy utwory, premierowo wykonane podczas stosunkowo młodego, jednak już uznanego festiwalu AUKSODRONE w Tychach, a ich rejestracje trafiły do katalogu ANAKLASIS – marki płytowej Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.
Wytwórnia ANAKLASIS powstała w 2019 roku w celu dokumentowania najciekawszych zjawisk w muzyce współczesnej. Jedną z jej serii jest OPERA, zbierająca nagrania wybitnych dzieł wokalno-instrumentalnych, wykraczających poza utrwalone tradycją rozumienie słowa „opera”. Zainaugurował ją „Drach. Dramma per musica (ANA 012)” – debiut tandemu Nowak – Twardoch na AUKSODRONE 2019, ze śląsko-polsko-niemieckim librettem, napisanym w oparciu o jedną z najgłośniejszych książek Twardocha.

Kiedy Alek zaproponował mi napisanie libretta do opery, to automatycznie odmówiłem i dopiero kiedy spokojnie i stopniowo wytłumaczył mi, o co mu tak naprawdę chodzi, czego potrzebuje, a potem jeszcze przybliżył mi świat współczesnej opery, to mogłem się na to zdecydować – mówił Szczepan Twardoch w rozmowie z dyrektorem – redaktorem naczelnym PWM dr. Danielem Cichym. Zarówno ostatnia opera Alka, jak i te, które mi pokazał, wywołują we mnie bardzo silne emocje. […] Bardzo mocno rezonowało we mnie połączenie tekstu z muzyką i pomyślałem sobie, że móc dostarczyć taki tekst byłoby jakimś małym wkładem w to, jak te emocje rezonują – i na to miałem wielką ochotę.

Drugą w kolejności była „Syrena. Melodrama aeterna (ANA 017)”. Pierwsza rozmowa o tej kompozycji miała miejsce w okolicy premiery „Drach. Dramma per musica”, w październiku 2019 roku. Filip Berkowicz [kurator AUKSODRONE] zasugerował nam, żeby od razu pomyśleć o kolejnym przedsięwzięciu, czemu by nie na przyszłoroczną edycję AUKSODRONE, a my temat chętnie podjęliśmy – wspomina Alek Nowak na swoim blogu. Po „wakacjach na morzu” autorzy powrócili na Śląsk, by w tym roku domknąć trylogię utworem „Pokora. Dramma giocoso”. To była ważna dla mnie osobiście przeprawa, nawiasem mówiąc. Nieco więcej wiem i nieco więcej rozumiem, niż trzy lata temu. Z siebie i swojej tożsamości – pisze kompozytor.
OPERA od ANAKLASIS to utwory nie tylko na CD, ale i LP. Słuchacze już teraz mogą cieszyć się „Drachem” w obu formatach, do „Syreny” na kompakcie niebawem dołączy winyl, a już za rok premiera „Pokory”, oczywiście w Tychach na AUKSODRONE.
Wszystkie publikacje wydane w ramach ANAKLASIS dostępne są w najlepszych księgarniach i sklepach muzycznych, w serwisach cyfrowych oraz na wirtualnych półkach sieci Empik.
Więcej informacji: www.anaklasis.pl

Kiedy 17 lutego 1986 r. w klubie Związku Nauczycielstwa Polskiego odbyła się pierwsza próba czytania scenariusza „Serenady” i „Polowania na lisa” Sławomira Mrożka był to teatr nauczycielski, o jak najbardziej adekwatnej dla ówczesnego zespołu nazwie „Belfer”. Z czasem jednak aktorami nie byli tylko nauczyciele, a w nazwie pojawiło się angielskie słowo „go”. Tak powstał BELFEgoR. Na 10. urodziny miał na koncie aż 11 premier.

W następnej dekadzie premier było osiem, w kolejnej pięć, czyli w sumie 24. Do połowy czwartej dekady powstały dwa nowe spektakle. Bynajmniej nie z lenistwa – wybuchła pandemia, był lockdown, teatry zamknięto. Na domiar złego, w sierpniu 2020 r. zmarł jeden z filarów BELFEgoRa – Romuald Kłakus, który potrafił zagrać wszystko, łącznie z Małgorzatą w spektaklu „Hamlet i Małgorzata”, gdzie Hamletem był Wojciech Wieczorek, druga ważna postać w tym teatrze.

Do każdego przedstawienia tworzył się zupełnie nowy zespół. W ciągu tych 35 lat przewinęło się przez ten teatr niemal 150 nazwisk. Bo twórca BELFEgoRa, Sławomir Żukowski, z każdego potrafi zrobić aktora, a na pewno tak umie skompletować obsadę, by każdy był wiarygodny w swojej roli. W jednym z przedstawień zagrał nawet Tadeusz Cegliński, właściciel „Piramidy”.

W 2012 r. BELFEgoRowi przybył trzeci filar – Piotr Adamczyk. Talentami równy dwóm pierwszym. Gra, reżyseruje i sztuki. Ba, nawet Rydlowe „Betlejem polskie” dla Teatru Małego w reżyserii Andrzeja Marii Marczewskiego potrafił „dopełnić” aktem o wydarzeniach XX wieku.

BELFEgoR to teatr amatorski, ale tworzą go Amatorzy przez duże A, których doceniają profesjonaliści. Edward Żentara zaprosił ich z „Jądrem szaleństwa” do swojego teatru w Krakowie, Wojciech Siemion – z „Ktoś zaplątał ten świat” do Starej Prochowni w Warszawie, a samego Sławomira Żukowskiego Henryk Talar, jako dyrektor Teatru Polskiego w Bielsku-Białej zaangażował do wyreżyserowania „Folwarku zwierzęcego” z profesjonalnymi aktorami.

Po tym debiucie w pracy z profesjonalistami Sławek Żukowski dołączył do zespołu aktorów Teatru Śląskiego w Katowicach w sztuce Kosińskiego „Wystarczy być”. Był to spektakl na 35-lecie Teatru Małego w 2000 r.

W ostatnich latach BELFEgoR (jako BELFEgoRek) zaczął tworzyć dla dzieci. To owoc roztoczenia nad teatrem mecenatu Fundacji Multiintegra. Przy alei Niepodległości 32 Teatr BELFEgoR ma teraz własną scenę (w dawnej auli Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych) z widownią na ok. 300 miejsc. Jako 35-latek zdobył też osobowość prawną, która uprawnia go do wnioskowania o granty. W historii Teatru BELFEgoR Sławomira Żukowskiego zaczyna się zupełnie nowy rozdział.

Jolanta Pierończyk

Fot. Kamil Peszat