Narodowe Święto Niepodległości, obchodzone 11 listopada, to jedno z najważniejszych świąt państwowych w Polsce. Upamiętnia ono odzyskanie niepodległości w 1918 roku, po 123 latach zaborów, kiedy to Polska powróciła na mapę Europy jako suwerenne państwo. Z tej okazji przygotowane zostały uroczystości, do uczestnictwa w których zapraszamy wszystkich tyszan.

Program:
11 listopada
10:30 – Msza w intencji Ojczyzny w kościele pw. św. Krzysztofa w Tychach z oprawą muzyczną chóru Cantate Deo pod dyrekcją Michała Brożka.
11:40 – Przemarsz z Orkiestrą Dętą KWK Piast sprzed kościoła w kierunku Pomnika Niepodległości.
12:00 – Złożenie kwiatów.

Po zakończeniu oficjalnej części obchodów przy Pomniku Niepodległości odbędą się warsztaty rękodzielnicze dla dzieci.

Wydarzenia towarzyszące:

11 listopada, g. 13:30 – VII Tyski Bieg Niepodległości na terenie Ośrodka Wypoczynkowego Paprocany. Organizator: Aktywne Miasto; zapisy: dostartu.pl.
11 listopada, g. 17:00 – Koncert Tyskiego Chóru Mieszanego Presto Cantabile pod dyrekcją Natalii Łukaszewicz-Charabin pt. Muzyczne motywy wiary, nadziei i miłości w filmie i musicalu realizowany w ramach Tyskich Inicjatyw Kulturalnych 2025 w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Tychach.
24 listopada, g. 15:00 – Koncert galowy X Wojewódzkiego Konkursu Pieśni Patriotycznej i Historycznej Nad nami Orzeł Biały w sali koncertowej w Mediatece.
Organizator: Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 im. Artystów Rodu Kossaków w Tychach; szczegóły na stronie: mdk1.oswiata.tychy.pl.

IV Wojewódzki Przegląd Amatorskich Zespołów Teatralnych „Oko na Teatr 2025” to wydarzenie artystyczne, które odbyło się 25–26 października 2025 r. w Regionalnym Ośrodku Kultury w Częstochowie i w Zespole Szkół im. B. Prusa w Częstochowie. Jest to przegląd skierowany do amatorskich zespołów teatralnych (zarówno młodzieżowych, jak i dorosłych) z województwa śląskiego, który umożliwia prezentację spektakli, wymianę doświadczeń oraz ocenę przez jury składające się z profesjonalistów.

Z dumą informujemy, że podczas uroczystości wręczenia nagród laureatom IV Wojewódzkiego Przeglądu Amatorskich Zespołów Teatralnych „Oko na teatr 2025”, która odbyła się 26 października 2025 r., jury przyznało drugą nagrodę w kategorii zespołów teatralnych naszemu Teatrowi Gęba, działającemu przy Miejskie Centrum Kultury w Tychach.

Jury w uzasadnieniu wskazało na wysoką jakość przygotowania, zaangażowanie w prezentację, wrażliwość estetyczną, trafną reżyserię oraz staranny dobór literatury i autorskiego scenariusza — cechy, które w pełni charakteryzują działalność Teatru Gęba. Potwierdza to, że młodzieżowy zespół z Tychów, działający przy Miejskie Centrum Kultury w Tychach, tworzy spektakle na poziomie, który może konkurować w przeglądach wojewódzkich i pokazywać szerokiej publiczności. Zespół Teatru Gęba będzie kontynuował swoją działalność – kolejne spektakle, próby i nowe projekty artystyczne są już w planach. Zostajemy w gotowości na kolejne wyzwania!

Gratulujemy jeszcze raz naszej grupie – to Wasz sukces!

Fot. Magdalena Borucka

Dzięki niej mieszkańcy mają zyskać dostęp do rabatów w lokalnych firmach, tańszych biletów do instytucji kultury i obiektów sportowych. AZetka będzie dostępna zarówno w formie plastikowej karty, jak i aplikacji mobilnej, w której będzie można szukać aktualnych informacji o wydarzeniach w mieście.

Do programu mogą dołączać lokalni przedsiębiorcy, oferując zniżki i promocje dla posiadaczy karty. Ich oferty będą publikowane w aplikacji oraz na stronie internetowej. Firmy zainteresowane udziałem w programie mogą zgłaszać się do Wydziału Rozwoju Aktywności Obywatelskiej (szczegółowe informacje dostępne są pod adresem e-mail: karta@umtychy.pl lub numerami telefonów (32) 776 35 39, (32) 776 30 30 lub (32) 776 30 46).

Jak podkreśla prezydent Tychów, Maciej Gramatyka, AZetka ma być praktycznym narzędziem, które ułatwi życie mieszkańcom, wspomoże lokalny biznes i zachęci do aktywnego uczestnictwa w życiu miasta – od A do Z.

Więcej informacji na ten temat pojawi się w listopadowym wydaniu miesięcznika Ramy Kultury!

Fot. W. Kieliba

Nagrodę ustanowił w 1994 roku abp Damian Zimoń, by uhonorować osoby, które swoją działalnością naukową, artystyczną lub społeczną ukazują chrześcijańskie wartości i wnoszą trwały wkład w kulturę Górnego Śląska. Jej nazwa – „Światło ze Śląska” – nawiązuje do postaci św. Jacka i bł. Czesława Odrowążów, o których mówiono, że są światłem pochodzącym z tej ziemi.

Tegorocznym, 32. laureatem nagrody został Henryk Jan Botor – kompozytor, dyrygent i organista. O wyróżnieniu poinformował bp Marek Szkudło podczas Pielgrzymki Kobiet i Dziewcząt do Piekar Śląskich. Wskazał, że artysta jest autorem części stałych Mszy św. wykonywanych podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie oraz od lat pełni posługę organisty w parafii św. Marii Magdaleny w Tychach.

Henryk Jan Botor urodził się w 1960 roku w Tychach. Jest absolwentem Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie ukończył studia z wychowania muzycznego, kompozycji i gry na organach, a następnie uzyskał tytuł doktora. Jego dorobek obejmuje liczne utwory symfoniczne, chóralne, organowe i filmowe, a także kompozycje religijne, które rozbrzmiewały podczas ważnych wydarzeń kościelnych – m.in. wizyty Benedykta XVI w Krakowie, kiedy wykonano jego Tu es Petrus.

Jego twórczość znana jest także poza Polską – hymny Misericordias Domini i Deus Caritas est wykonywane są przez chóry na wielu kontynentach. Artysta jest również nauczycielem akademickim i dyrektorem artystycznym Tyskich Wieczorów Kolędowych, a także członkiem Związku Kompozytorów Polskich i laureatem licznych nagród, w tym Śląskiej Nagrody im. Juliusza Ligonia i Srebrnego Krzyża Zasługi.

fot. W. Chrzanowski

Tyski Bank Kultury 2025 – cztery premierowe projekty, cztery światy sztuki

Tyski Bank Kultury, realizowany przez Miejskie Centrum Kultury w Tychach, to program, który od lat wspiera lokalnych artystów, umożliwiając im realizację premierowych projektów muzycznych, literackich, teatralnych i multimedialnych. Jego głównym celem jest rozwój oferty kulturalnej miasta oraz zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w życiu kulturalnym. TBK stawia na oryginalność, profesjonalizm i lokalną tożsamość, tworząc przestrzeń, w której sztuka tyszan może wybrzmieć głośno – zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

Tyski Bank Kultury po raz jedenasty otworzył swoje drzwi dla lokalnych artystów, udowadniając, że Tychy to miasto, w którym kreatywność nie zna granic. W tegorocznej edycji programu znalazły się cztery niezwykle różnorodne projekty – od muzyki teatralnej i eksperymentalnej, przez literaturę dla najmłodszych, po międzykulturowe spotkanie dźwięków flamenco i Indii. Każdy z nich łączy w sobie profesjonalizm, pasję i silny związek z lokalną tożsamością.

„Obrazki” Damiana Pielki, czyli muzyczne podsumowanie dekady twórczości teatralnej

Pierwszym z wyróżnionych projektów jest „Obrazki”, muzyczny album będący podsumowaniem dziesięciu lat pracy kompozytora i performera tworzącego muzykę teatralną. Przez ten czas artysta współpracował z teatrami w Polsce i w Europie, tworząc muzykę, która dotąd istniała tylko w przestrzeni scenicznej. Dzięki Tyskiemu Bankowi Kultury te dźwięki zyskają nowe życie – zostaną ponownie nagrane, zremiksowane i udostępnione szerokiej publiczności w formie cyfrowego albumu.

Na płycie znajdą się m.in. kompozycje do spektakli „Jewrope”, „Jak dobrze, że mamy pod dostatkiem” czy „Bóg w Dom”. Projektowi towarzyszyć będzie koncert premierowy oraz panel edukacyjno-warsztatowy w Muzeum Miejskim w Tychach, podczas którego twórca opowie o procesie komponowania muzyki do obrazu i sceny. To nie tylko podsumowanie artystycznej drogi, ale i spotkanie z dźwiękiem w jego najbardziej organicznej formie – pomiędzy teatrem, filmem i eksperymentem.

„Pogłos – tryptyk” Kuby Wójcika, czyli muzyka w dialogu z architekturą i sacrum

Kolejnym projektem jest „Pogłos – tryptyk” autorstwa Kuby Wójcika – gitarzysty, kompozytora i tyskiego artysty znanego z odważnego podejścia do dźwięku i formy. Jego projekt to trzyczęściowa kompozycja na gitarę, głos i elektronikę, zarejestrowana w jednym z najbardziej niezwykłych miejsc w Tychach – kościele pw. Ducha Świętego, zaprojektowanym przez Stanisława Niemczyka i ozdobionym monumentalną polichromią Jerzego Nowosielskiego, zatytułowaną „Kosmiczna wizja obecności Ducha Świętego”.

Kuba Wójcik tworzy muzyczny dialog z tą przestrzenią – łączy dźwięk, pogłos, ciszę i światło, by stworzyć spójną, refleksyjną opowieść o czasie, przestrzeni i duchowości. Projekt zostanie zarejestrowany w formie audiowizualnej – powstaną cztery filmy: trzy artystyczne, prezentujące kompozycje w przestrzeni świątyni oraz czwarty – dokumentalny, ukazujący kulisy projektu i rozmowę z artystą.

Za stronę wizualną odpowiada Marcin Szołtysek, doświadczony filmowiec, którego zadaniem będzie uchwycenie niezwykłej atmosfery tego miejsca i współgrania muzyki z architekturą, a także Andrzej Sepioł. Dzięki publikacji filmów w sieci, projekt stanie się również narzędziem promocji dziedzictwa Tychów i niezwykłego dorobku Nowosielskiego i Niemczyka.

„Różyczka i emocje. Jak radzić sobie, gdy przychodzi złość” Patrycji Lewandowskiej, czyli emocje w dziecięcym świecie

Trzecim projektem jest wyjątkowa inicjatywa o charakterze literacko-edukacyjnym – książka dla dzieci „Różyczka i emocje. Jak radzić sobie, gdy przychodzi złość”, autorstwa tyskiej psycholożki dziecięcej. To ciepła, empatyczna opowieść o małej dziewczynce, która uczy się rozumieć i nazywać swoje emocje – szczególnie te trudne, jak złość.

Publikacja powstała z myślą o dzieciach w wieku 2–5 lat, ale także o ich rodzicach i opiekunach, którzy często szukają narzędzi do rozmowy o emocjach. Książka łączy wiedzę psychologiczną z literacką wrażliwością i pięknymi ilustracjami, tworząc narzędzie edukacyjne i terapeutyczne.

Projekt obejmuje nie tylko wydanie książki, ale również spotkania autorskie, warsztaty emocjonalne oraz działania w mediach społecznościowych, m.in. poprzez specjalny profil Różyczki na Instagramie. Autorka planuje także rozwinięcie serii – kolejne części poświęcone będą m.in. smutkowi, radości i strachowi. „Różyczka i emocje” to przykład projektu, w którym sztuka słowa staje się wsparciem w codziennym życiu i ważnym elementem wychowania emocjonalnego najmłodszych.

„Hecho con Amor” Michała Czachowskiego, czyli muzyczne spotkanie flamenco i Indii

Zupełnie inną energię wnosi projekt „Hecho con Amor” Michała Czachowskiego – gitarzysty flamenco i lidera uznanego na świecie zespołu Indialucia. To trzecia płyta tego wyjątkowego projektu, który od lat łączy muzykę hiszpańską i indyjską, tworząc unikalny dialog kultur.

Album, którego tytuł oznacza „Zrobione z miłością”, zawiera dziewięć nowych kompozycji z udziałem artystów z Polski, Hiszpanii, Włoch i Indii. W nagraniach udział weźmie również kwartet smyczkowy Orkiestry Aukso, będącej muzyczną wizytówką Tychów.

„Hecho con Amor” to przedsięwzięcie o międzynarodowym zasięgu, które promować będzie Tychy na światowej scenie. Projekt obejmuje nagrania, miks i mastering materiału, produkcję płyty CD i winyla, a także realizację teledysków. Jak podkreśla artysta, jego celem jest nie tylko artystyczne spotkanie kultur, ale też budowanie mostów pomiędzy tradycjami, w duchu otwartości i wzajemnego szacunku.

Tegoroczna edycja udowadnia, że Tychy to miejsce, gdzie kultura ma wiele twarzy – od refleksyjnego ambientu i sztuki sakralnej, przez edukację emocjonalną dzieci, po światowe brzmienia Indii i Andaluzji. Każdy z projektów, staje się częścią większej opowieści o Tychach jako mieście otwartym, twórczym i inspirującym.

mk

Tyski Bank Kultury to program, który od lat wspiera lokalnych twórców, pozwalając im rozwijać skrzydła i realizować artystyczne marzenia. W 2024 roku dzięki miejskiemu wsparciu powstały cztery wyjątkowe projekty, które udowadniają, że tyski potencjał kulturalny nie ma granic – od kina, przez muzykę klasyczną i poezję, po jazz, blues i reggae.

Jamajki – tyska fala pozytywnej energii
Zespół Jamajki, prowadzony przez Michała Knieżyka, to jedno z najświeższych i najbardziej energetycznych odkryć na polskiej scenie reggae. Ich pierwszy koncert odbył się w maju 2023 roku, a od tego czasu zagrali już na najważniejszych festiwalach w kraju – w tym na Ostróda Reggae Festiwal, gdzie zdobyli nagrodę specjalną, oraz wygrali przegląd zespołów na festiwalu Reggae na Piaskach. W poprzednich latach dzięki Tyskiemu Bankowi Kultury zrealizowali m.in. teledysk do utworu WALCZ, który obejrzano już ponad 83 tysiące razy w serwisie YouTube i który długo utrzymywał się na szczycie listy przebojów Radia EXPRESS. W edycji 2024 artyści kontynuowali swoją misję realizując kolejny teledysk, tym razem do utworu Stop, który promuje obecnie twórczość zespołu.

Poczekajmy jeszcze chwilę – film o pamięci i miłości
Młoda reżyserka Wiktoria Kwoka, absolwentka Szkoły Filmowej w Łodzi, tyszanka i stypendystka Tyskich Orłów, dzięki wsparciu TBK 2024 zrealizowała poruszający film krótkometrażowy Poczekajmy jeszcze chwilę. To 12-minutowa opowieść o matce i córce, które mierzą się z cieniem wojennej przeszłości. Helena – była więźniarka Auschwitz – i jej córka Marysia ruszają w podróż po zaginionego brata. Film ukazuje, jak trudne jest pogodzenie się z przeszłością i jak długo trwa powrót do życia po traumie. Projekt Wiktorii Kwoki to dowód na to, że tyscy twórcy potrafią sięgać po tematy uniwersalne i głęboko humanistyczne, zachowując przy tym wrażliwość i lokalną tożsamość. Film zdobył nagrodę za Najlepszy Międzynarodowy Film Krótkometrażowy (Best International Short) na Cindependent Film Festival w Cincinnati, o czym szerzej piszemy tutaj.

Herbert 3.0 Kameralnie – poezja w nowym brzmieniu
Kolejny zrealizowany w ramach TBK 2024 projekt, to muzyczny hołd dla jednego z najwybitniejszych polskich poetów XX wieku – Zbigniewa Herberta. Marta Huget-Skiba, koncertmistrz Aukso – Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy i członkini Kwartetu SONOS, przygotowała wyjątkowy projekt Herbert 3.0 Kameralnie, który łączy muzykę klasyczną, elektronikę i wokal Czesława Mozila. Z okazji 100. rocznicy urodzin Zbigniewa Herberta (29 października 2024 r.) artyści postanowili „ubrać” jego poezję w dźwięki, tworząc nowoczesne aranżacje, które pozwalają odkryć teksty poety na nowo. Kwartet SONOS, świętujący w tym roku swoje 10-lecie, w duecie z Miłoszem Wośko i Czesławem Mozilem, udowadnia, że klasyka może brzmieć świeżo, a słowo – wzmocnione muzyką – ma jeszcze większą siłę.

Oscillate – tyski głos jazzu i bluesa
Tegoroczna laureatka Nagrody Prezydenta Miasta Tychy w dziedzinie kultury, Agnieszka Łapka, to artystka o niezwykłej wrażliwości i wszechstronności – wokalistka, malarka, autorka tekstów i okładek płyt. W ramach programu Tyski Bank Kultury 2024 zrealizowała nagranie nowego albumu zespołu Oscillate, w którym współtworzy muzykę z wybitnym pianistą Krzysztofem Głuchem. Ich nowy krążek to muzyczna podróż po pograniczu jazzu i bluesa, pełna emocji, improwizacji i autorskich brzmień. Nagrania powstały w profesjonalnym studiu MaQ Records w Wojkowicach, a celem projektu było nie tylko stworzenie płyty na najwyższym poziomie artystycznym, ale też promocja niszowej, ambitnej sceny muzycznej. Już 15 października 2025 nakładem wytwórni For Tune ukaże się pierwsza część nowego wydawnictwa grupy Oscillate, album Pass the Passion, o czym więcej piszemy tutaj.

Edycja 2024 potwierdza, że Tyski Bank Kultury to nie tylko program grantowy, ale przede wszystkim inwestycja w ludzi z pasją. Dzięki niemu twórcy mogą realizować swoje artystyczne wizje, rozwijać się zawodowo i promować Tychy na kulturalnej mapie Polski. Każdy z wymienionych projektów to inna historia, inny język sztuki – ale wspólne źródło: miasto, które wspiera kreatywność i daje artystom przestrzeń do tworzenia.

Cindependent Film Festival, odbywający się od 2018 roku w Cincinnati, to wydarzenie poświęcone kinu niezależnemu, które łączy międzynarodowych twórców i widzów. Co roku w programie znajduje się ponad sto filmów, a oprócz pokazów odbywają się także warsztaty, panele i spotkania, stwarzając przestrzeń do wymiany doświadczeń między filmowcami z różnych stron świata.

Jest to szczególne wyróżnienie dla rodzimej kinematografii, jako że „Poczekajmy jeszcze chwilę” było jedynym polskim tytułem w oficjalnej selekcji festiwalowej. Film dodatkowo znalazł się w gronie nominowanych w kategoriach Najlepszy film dramatyczny oraz Najlepsza aktorka – za kreację Aleksandry Mireckiej.

To dla nas ogromny zaszczyt, że historia tak mocno zakorzeniona w polskich doświadczeniach rezonuje z widzami na drugim końcu świata. Cindependent Film Festival słynie z odważnego, niezależnego kina, dlatego to wyróżnienie ma dla nas szczególną wartość

– podkreśla reżyserka, Wiktoria Kwoka.

„Poczekajmy jeszcze chwilę” to film zrealizowany w ramach Tyskiego Banku Kultury 2024, którego historia rozgrywa się w powojennej Polsce. Dziesięcioletnia Marysia mieszka z matką Heleną, która przeżyła obóz koncentracyjny. Gdy kobieta oznajmia, że jej brat – wujek Marysi – zjawi się na obiedzie, dziecko, które również doświadczyło wojny, uświadamia sobie, że traumatyczne wspomnienia nie kończą się wraz z zawieszeniem broni. Film subtelnie mierzy się z pytaniem o to, w jaki sposób rodzina może funkcjonować w cieniu niedawnych dramatów.

Wiktoria Kwoka – tyska scenarzystka i reżyserka. Absolwentka Szkoły Filmowej w Łodzi, Warsaw’s Next oraz Atelier Scenariuszowego, gdzie rozwijała pełnometrażowy film „Nogi Babci”. Pracuje również przy filmach fabularnych jako script supervisor (m.in. „Pies, który jeździł koleją”, „Martwi przed świtem”). Miłośniczka kina gatunkowego, obecnie rozwija dwa pełnometrażowe projekty.

Film został zrealizowany przez Notrom Productions.
Autorem zdjęć do filmu jest Juri Walcher.
Film zmontował Tymoteusz Mierzwiński.
Muzykę skomponował i wykonał Przemysław Pilarczyk.
W filmie wystąpili: Lena Semik (Uczennica Szkoły Podstawowej nr 37 w Tychach), Aleksandra
Mirecka, Aleksandra Machała oraz Bartłomiej Dargiewicz.

Serdecznie gratulujemy wygranej i życzymy kolejnych sukcesów zarówno na scenie polskiej, jak i międzynarodowej!

Inicjatywa, zorganizowana zorganizowana w dniu 11 października przez Tyską Radę Seniorów przy współudziale Uniwersytetu Trzeciego Wieku Akademii WSB w Tychach, Miejskiego Centrum Kultury oraz Dziennego Domu Pomocy Społecznej „Wrzos”, odbyła się pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Tychy Macieja Gramatyki.

Celem przeglądu było zaprezentowanie bogactwa talentów i form artystycznej aktywności seniorów. W programie znalazły się występy muzyczne, taneczne, teatralne i kabaretowe, a także prezentacje twórczości rękodzielniczej i plastycznej. Na scenie wystąpili między innymi „Live Music – zespół wokalno-muzyczny Uniwersytetu Trzeciego Wieku Akademii WSB w Tychach, grupy „Wesoła Nutka”, „Jesteś u siebie”, „Pod Zieloną Gwiazdą”, „Orion Band”, a także kabaret „Singiel” i zespół ludowy „Tęcza”. Publiczność mogła również podziwiać występy grup tanecznych „Ladys” i „Iluzja” oraz taneczne duety – Janiny i Mariana Rośków, Marii i Stanisława Burzydłów oraz Barbary i Grzegorza Müllerów. Ogromne emocje wzbudziły występy kabaretowo-wokalne grupy „Platyna”, które spotkały się z gorącym przyjęciem widowni.

Równolegle z częścią sceniczną odbywała się prezentacja prac artystycznych i rękodzielniczych. Swoje dzieła pokazali uczestnicy zajęć z różnych tyskich ośrodków, w tym DDPS „Wrzos”, Akademii WSB, Klubu Zuzanna, Spółdzielni Mieszkaniowej Oskard, a także Stowarzyszenia Twórców Kultury w Tychach. Wśród wystawionych prac znalazły się obrazy, rzeźby, biżuteria, kompozycje florystyczne, kolaże i inne formy plastyczne, które zachwyciły odwiedzających różnorodnością i kunsztem wykonania.

Wydarzenie poprowadził Robert Lubowiecki, który z dużym ciepłem i życzliwością komentował występy artystów. Wśród gości znaleźli się prezydent Tychów Maciej Gramatyka oraz jego zastępca Paweł Grosman. Prezydent w swoim wystąpieniu podkreślił, jak ważną rolę w życiu miasta odgrywają seniorzy, którzy poprzez swoją aktywność i pasję budują wspólnotę oraz inspirują młodsze pokolenia.

W imieniu organizatorów głos zabrała przewodnicząca Tyskiej Rady Seniorów Teresa Janeczko, która dziękowała uczestnikom i partnerom wydarzenia za zaangażowanie i wsparcie. Podkreśliła, że przegląd ma być przestrzenią integracji, wymiany doświadczeń i prezentacji artystycznych pasji seniorów.

I Przegląd Tyskiej Twórczości Senioralnej pokazał, jak wielki potencjał drzemie w tyskim środowisku senioralnym. Występy, ekspozycje i spotkania stały się dowodem na to, że pasja, energia i chęć tworzenia nie mają wieku. Organizatorzy zapowiedzieli już kolejną edycję wydarzenia, które ma szansę na stałe wpisać się w kulturalny kalendarz miasta.

Budżet Obywatelski to wydzielona część budżetu miasta o przeznaczeniu, której decydują mieszkańcy. Z tej puli realizowane są różne zadania – budowy dróg, parkingi, place zabaw, spotkania kulturalne, zajęcia sportowe – słowem wszystko, co tylko ma sprawić, by mieszkańcom, żyło się lepiej. Dzięki Budżetowi Obywatelskiemu tyszanie sami mogą wybierać priorytetowe działania dla swojej okolicy. BO jest instrumentem pozwalającym na współdecydowanie o tym, jak zmieni się nasze osiedle czy miasto. Tak też było w przypadku powstania tego malarsko-ceramicznego muralu. Idea zrodziła się z marzeń, wśród społeczności szkolnej. Mural zatytułowany „Przez Himalaje do gwiazd” powstał w ramach Budżetu Obywatelskiego, a jego realizacją zajęło się Miejskie Centrum Kultury w Tychach. Projekt został sfinansowany ze środków miasta Tychy, a jego ideę zainicjowała społeczność szkolna. Pomysł, który narodził się z marzeń uczniów, nauczycieli i dyrekcji szkoły, przekształcił się w artystyczny hołd dla patronów szkoły – Polskich Himalaistów, również licznie obecnych podczas uroczystości odsłonięcia (m.in. Krzysztof Wielicki, Janusz Majer).

Podczas uroczystości prezydent Tychów Maciej Gramatyka podkreślił, że mural to nie tylko dzieło sztuki, ale przede wszystkim symbol wartości, które mogą inspirować każdego. „»Przez Himalaje do gwiazd« to hołd dla trzech legend polskiego himalaizmu. Ten mural to nie tylko dzieło sztuki. To symbol odwagi, pasji i wytrwałości – wartości, które inspirują nas wszystkich, także tu, w Tychach. Na początku dzisiejszego spotkania zapytano mnie, co mogę powiedzieć o tej szkole. Budynek jest najnowocześniejszy w mieście, to najmłodsza szkoła w Tychach. Ale gdyby nie ludzie, którzy tworzą atmosferę i nowoczesne podejście do edukacji, nie miałoby to aż takiego znaczenia. Budynki są ważne – ale to ludzie nadają im sens. Niech ten mural przypomina nam wszystkim, że nawet najwyższe góry zaczynają się od pierwszego kroku” – mówił prezydent.

Dyrektor szkoły Anna Damaschk, zwróciła uwagę na wychowawczy wymiar projektu. Podkreślała, że „mural symbolizuje siłę, wytrwałość i dążenie do celu – wartości, które każdego dnia chcemy przekazywać naszym uczniom i uczennicom”.

Autorem projektu muralu jest Piotr Przewoźnik – absolwent szkoły i obecnie uczeń liceum plastycznego. To on stworzył koncepcję artystyczną dzieła, które w symboliczny sposób ukazuje ścianę Mount Everest od strony nepalskiej. Kompozycja zbudowana jest z geometrycznych form – głównie trójkątów – podkreślających stromość zbocza i trud wspinaczki. Na muralu pojawiają się trzy wyraziste sylwetki w kolorowych kombinezonach symbolizujące Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz oraz Krzysztofa. Czwarta, dyskretna postać na bocznej ścianie symbolizuje wszystkich „ludzi gór” – pokolenia wspinaczy, przewodników i pasjonatów, którzy współtworzyli historię polskiego himalaizmu. „Tworząc projekt muralu, chciałem pokazać, że zdobycie najwyższego szczytu świata jest osiągalne. Nasi patroni są tego przykładem. Ten mural ma zachęcać do działania, realizacji marzeń i dążenia do celu” – mówił Piotr Przewoźnik.

Co do samego muralu kompozycja inspirowana jest ścianą Mount Everest od strony nepalskiej, uwiecznioną na fotografii autorstwa himalaisty Piotra Krzyżowskiego. Zbudowana jest z geometrycznych form – głównie trójkątów – które podkreślają stromość zbocza i trud wspinaczki. W projekcie wykorzystano chłodną paletę barw – odcienie niebieskiego, szarości i bieli – które kontrastują z wyrazistymi kolorami kombinezonów himalaistów. Na ścianie pojawiają się trzy wyraziste sylwetki: Jerzy Kukuczka w czerwonym kombinezonie, Wanda Rutkiewicz w żółtym, Krzysztof Wielicki w fioletowo-zielonym stroju. Czwarta, dyskretna postać w tle symbolizuje wszystkich „ludzi gór” – pokolenia wspinaczy, przewodników i pasjonatów, którzy współtworzą historię polskiego himalaizmu. Dodatkowym elementem wyróżniającym dzieło są fragmenty ceramiczne, które odbijają światło i nadają kompozycji unikalny charakter. W ten sposób mural nawiązuje do tyskiej tradycji mozaik, które od lat zdobią miejską przestrzeń.

Za realizację muralu odpowiadał duet artystyczny Czary-Mury, tworzony przez Martę Piróg i Marka Grelę. Artyści przyznają, że praca nad muralem w Tychach była dla nich wyjątkowa. „Ten mural ma ogromny ładunek emocjonalny i społeczny, dlatego nie mogliśmy odmówić udziału. Współpraca ze społecznością szkolną była inspirująca i pełna dobrej energii, a młody autor projektu to hybryda talentu, pokory i cierpliwości” – mówili twórcy.

Oprócz muralu w ramach zadania realizowanego ze środków miasta Tychy w ramach Budżetu Obywatelskiego powstały także oznakowanie i identyfikacja wizualna budynku szkoły: logo oraz jej nazwa. Ponadto, artystka Marta Piróg na każdym z 14 filarów znajdujących się przed głównym wejściem do szkoły umieściła na ceramicznych płytkach symboliczne szczyty wszystkich 14 himalajskich ośmiotysięczników. Uroczystości odsłonięcia muralu towarzyszyło także otwarcie szkolnej, plenerowej pracowni ekologicznej „Umbra”.

Mural „Przez Himalaje do gwiazd” to nie tylko artystyczna ozdoba budynku szkolnego, ale także symbol wspólnej drogi – odwagi, pasji i dążenia do celu. To dzieło, które przypomina, że każdy może zdobywać swoje własne szczyty.

Przypominamy, że więcej na temat powstawania muralu można przeczytać w rozmowie redaktor naczelnej z Twórcami muralu w miesięczniku „Ramy Kultury” (nr 45, str. 3) . Artykuł Himalaje wśród tyskich pól dostępny jest także TUTAJ.

Foto: Włodzimierz Chrzanowski, Kamil Peszat