Inicjatywa, zorganizowana zorganizowana w dniu 11 października przez Tyską Radę Seniorów przy współudziale Uniwersytetu Trzeciego Wieku Akademii WSB w Tychach, Miejskiego Centrum Kultury oraz Dziennego Domu Pomocy Społecznej „Wrzos”, odbyła się pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Tychy Macieja Gramatyki.

Celem przeglądu było zaprezentowanie bogactwa talentów i form artystycznej aktywności seniorów. W programie znalazły się występy muzyczne, taneczne, teatralne i kabaretowe, a także prezentacje twórczości rękodzielniczej i plastycznej. Na scenie wystąpili między innymi „Live Music – zespół wokalno-muzyczny Uniwersytetu Trzeciego Wieku Akademii WSB w Tychach, grupy „Wesoła Nutka”, „Jesteś u siebie”, „Pod Zieloną Gwiazdą”, „Orion Band”, a także kabaret „Singiel” i zespół ludowy „Tęcza”. Publiczność mogła również podziwiać występy grup tanecznych „Ladys” i „Iluzja” oraz taneczne duety – Janiny i Mariana Rośków, Marii i Stanisława Burzydłów oraz Barbary i Grzegorza Müllerów. Ogromne emocje wzbudziły występy kabaretowo-wokalne grupy „Platyna”, które spotkały się z gorącym przyjęciem widowni.

Równolegle z częścią sceniczną odbywała się prezentacja prac artystycznych i rękodzielniczych. Swoje dzieła pokazali uczestnicy zajęć z różnych tyskich ośrodków, w tym DDPS „Wrzos”, Akademii WSB, Klubu Zuzanna, Spółdzielni Mieszkaniowej Oskard, a także Stowarzyszenia Twórców Kultury w Tychach. Wśród wystawionych prac znalazły się obrazy, rzeźby, biżuteria, kompozycje florystyczne, kolaże i inne formy plastyczne, które zachwyciły odwiedzających różnorodnością i kunsztem wykonania.

Wydarzenie poprowadził Robert Lubowiecki, który z dużym ciepłem i życzliwością komentował występy artystów. Wśród gości znaleźli się prezydent Tychów Maciej Gramatyka oraz jego zastępca Paweł Grosman. Prezydent w swoim wystąpieniu podkreślił, jak ważną rolę w życiu miasta odgrywają seniorzy, którzy poprzez swoją aktywność i pasję budują wspólnotę oraz inspirują młodsze pokolenia.

W imieniu organizatorów głos zabrała przewodnicząca Tyskiej Rady Seniorów Teresa Janeczko, która dziękowała uczestnikom i partnerom wydarzenia za zaangażowanie i wsparcie. Podkreśliła, że przegląd ma być przestrzenią integracji, wymiany doświadczeń i prezentacji artystycznych pasji seniorów.

I Przegląd Tyskiej Twórczości Senioralnej pokazał, jak wielki potencjał drzemie w tyskim środowisku senioralnym. Występy, ekspozycje i spotkania stały się dowodem na to, że pasja, energia i chęć tworzenia nie mają wieku. Organizatorzy zapowiedzieli już kolejną edycję wydarzenia, które ma szansę na stałe wpisać się w kulturalny kalendarz miasta.

Budżet Obywatelski to wydzielona część budżetu miasta o przeznaczeniu, której decydują mieszkańcy. Z tej puli realizowane są różne zadania – budowy dróg, parkingi, place zabaw, spotkania kulturalne, zajęcia sportowe – słowem wszystko, co tylko ma sprawić, by mieszkańcom, żyło się lepiej. Dzięki Budżetowi Obywatelskiemu tyszanie sami mogą wybierać priorytetowe działania dla swojej okolicy. BO jest instrumentem pozwalającym na współdecydowanie o tym, jak zmieni się nasze osiedle czy miasto. Tak też było w przypadku powstania tego malarsko-ceramicznego muralu. Idea zrodziła się z marzeń, wśród społeczności szkolnej. Mural zatytułowany „Przez Himalaje do gwiazd” powstał w ramach Budżetu Obywatelskiego, a jego realizacją zajęło się Miejskie Centrum Kultury w Tychach. Projekt został sfinansowany ze środków miasta Tychy, a jego ideę zainicjowała społeczność szkolna. Pomysł, który narodził się z marzeń uczniów, nauczycieli i dyrekcji szkoły, przekształcił się w artystyczny hołd dla patronów szkoły – Polskich Himalaistów, również licznie obecnych podczas uroczystości odsłonięcia (m.in. Krzysztof Wielicki, Janusz Majer).

Podczas uroczystości prezydent Tychów Maciej Gramatyka podkreślił, że mural to nie tylko dzieło sztuki, ale przede wszystkim symbol wartości, które mogą inspirować każdego. „»Przez Himalaje do gwiazd« to hołd dla trzech legend polskiego himalaizmu. Ten mural to nie tylko dzieło sztuki. To symbol odwagi, pasji i wytrwałości – wartości, które inspirują nas wszystkich, także tu, w Tychach. Na początku dzisiejszego spotkania zapytano mnie, co mogę powiedzieć o tej szkole. Budynek jest najnowocześniejszy w mieście, to najmłodsza szkoła w Tychach. Ale gdyby nie ludzie, którzy tworzą atmosferę i nowoczesne podejście do edukacji, nie miałoby to aż takiego znaczenia. Budynki są ważne – ale to ludzie nadają im sens. Niech ten mural przypomina nam wszystkim, że nawet najwyższe góry zaczynają się od pierwszego kroku” – mówił prezydent.

Dyrektor szkoły Anna Damaschk, zwróciła uwagę na wychowawczy wymiar projektu. Podkreślała, że „mural symbolizuje siłę, wytrwałość i dążenie do celu – wartości, które każdego dnia chcemy przekazywać naszym uczniom i uczennicom”.

Autorem projektu muralu jest Piotr Przewoźnik – absolwent szkoły i obecnie uczeń liceum plastycznego. To on stworzył koncepcję artystyczną dzieła, które w symboliczny sposób ukazuje ścianę Mount Everest od strony nepalskiej. Kompozycja zbudowana jest z geometrycznych form – głównie trójkątów – podkreślających stromość zbocza i trud wspinaczki. Na muralu pojawiają się trzy wyraziste sylwetki w kolorowych kombinezonach symbolizujące Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz oraz Krzysztofa. Czwarta, dyskretna postać na bocznej ścianie symbolizuje wszystkich „ludzi gór” – pokolenia wspinaczy, przewodników i pasjonatów, którzy współtworzyli historię polskiego himalaizmu. „Tworząc projekt muralu, chciałem pokazać, że zdobycie najwyższego szczytu świata jest osiągalne. Nasi patroni są tego przykładem. Ten mural ma zachęcać do działania, realizacji marzeń i dążenia do celu” – mówił Piotr Przewoźnik.

Co do samego muralu kompozycja inspirowana jest ścianą Mount Everest od strony nepalskiej, uwiecznioną na fotografii autorstwa himalaisty Piotra Krzyżowskiego. Zbudowana jest z geometrycznych form – głównie trójkątów – które podkreślają stromość zbocza i trud wspinaczki. W projekcie wykorzystano chłodną paletę barw – odcienie niebieskiego, szarości i bieli – które kontrastują z wyrazistymi kolorami kombinezonów himalaistów. Na ścianie pojawiają się trzy wyraziste sylwetki: Jerzy Kukuczka w czerwonym kombinezonie, Wanda Rutkiewicz w żółtym, Krzysztof Wielicki w fioletowo-zielonym stroju. Czwarta, dyskretna postać w tle symbolizuje wszystkich „ludzi gór” – pokolenia wspinaczy, przewodników i pasjonatów, którzy współtworzą historię polskiego himalaizmu. Dodatkowym elementem wyróżniającym dzieło są fragmenty ceramiczne, które odbijają światło i nadają kompozycji unikalny charakter. W ten sposób mural nawiązuje do tyskiej tradycji mozaik, które od lat zdobią miejską przestrzeń.

Za realizację muralu odpowiadał duet artystyczny Czary-Mury, tworzony przez Martę Piróg i Marka Grelę. Artyści przyznają, że praca nad muralem w Tychach była dla nich wyjątkowa. „Ten mural ma ogromny ładunek emocjonalny i społeczny, dlatego nie mogliśmy odmówić udziału. Współpraca ze społecznością szkolną była inspirująca i pełna dobrej energii, a młody autor projektu to hybryda talentu, pokory i cierpliwości” – mówili twórcy.

Oprócz muralu w ramach zadania realizowanego ze środków miasta Tychy w ramach Budżetu Obywatelskiego powstały także oznakowanie i identyfikacja wizualna budynku szkoły: logo oraz jej nazwa. Ponadto, artystka Marta Piróg na każdym z 14 filarów znajdujących się przed głównym wejściem do szkoły umieściła na ceramicznych płytkach symboliczne szczyty wszystkich 14 himalajskich ośmiotysięczników. Uroczystości odsłonięcia muralu towarzyszyło także otwarcie szkolnej, plenerowej pracowni ekologicznej „Umbra”.

Mural „Przez Himalaje do gwiazd” to nie tylko artystyczna ozdoba budynku szkolnego, ale także symbol wspólnej drogi – odwagi, pasji i dążenia do celu. To dzieło, które przypomina, że każdy może zdobywać swoje własne szczyty.

Przypominamy, że więcej na temat powstawania muralu można przeczytać w rozmowie redaktor naczelnej z Twórcami muralu w miesięczniku „Ramy Kultury” (nr 45, str. 3) . Artykuł Himalaje wśród tyskich pól dostępny jest także TUTAJ.

Foto: Włodzimierz Chrzanowski, Kamil Peszat

Konkurs wyłania największe pianistyczne talenty. Od ponad 90 lat popularyzuje nie tylko utwory Chopina, ale także szeroko pojętą muzykę klasyczną. Wygrana jest zatem bardzo prestiżowym wyróżnieniem na arenie międzynarodowej.
W jury tegorocznej edycji konkursu zasiądą: Garrick Ohlsson (Stany Zjednoczone, przewodniczący jury), John Allison (Południowa Afryka), Julianna Awdiejewa (Rosja), Michel Béroff (Francja), Akiko Ebi (Japonia), Nelson Goerner (Argentyna), Krzysztof Jabłoński (Polska), Kevin Kenner (Stany Zjednoczone), Momo Kodama (Japonia), Robert McDonald (Stany Zjednoczone), Piotr Paleczny (Polska), Ewa Pobłocka (Polska), Katarzyna Popowa-Zydroń (Polska), John Rink (Stany Zjednoczone), Chen Sa (Chiny), Wojciech Świtała (Polska), Đặng Thái Sơn (wietnam, Kanada).

Eliminacje do XIX Konkursu Chopinowskiego zakończyły się 4 maja w Filharmonii Narodowej, po 12 dniach codziennych przesłuchań. Jury, któremu przewodniczył prof. Piotr Paleczny, wyłoniło 66 pianistów i pianistek, którzy już za niecałe pięć miesięcy ponownie spotkają się w Warszawie na XIX Konkursie Chopinowskim.
Do I etapu Konkursu z pominięciem Eliminacji dostało się także 19 wykonawców będących laureatami wybranych konkursów pianistycznych, w tym w Leeds, Tel Awiwie, Miami, Bolzano, Hamamatsu, im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy czy Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
W I etapie XIX Konkursu Chopinowskiego usłyszeć można tym samym 85 uczestników z 20 krajów. Najliczniej reprezentowane są Chiny, Japonia i Polska.

Szczegółowa lista uczestników konkursu znajduje się TUTAJ, a wśród nich wybitnie uzdolniony tyszanin Mateusz Krzyżowski – uhonorowany jako pierwszy tytułem Tyskiego Ambasadora Kultury. Przypominamy, że rozmowę z wirtuozem fortepianu przeprowadziła Redaktor Naczelna „Ram Kultury” Sylwia Witman.
Zachęcamy do przeczytania TUTAJ.

Uroczysta inauguracja XIX Konkursu Chopinowskiego odbyła się 2 października. Przesłuchania rozpoczęły się kolejnego dnia i będą trwać do 20 października. Ich zwieńczeniem będzie uroczysta gala wręczenia nagród wraz z koncertem laureatów, która odbędzie się 21 października w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Zwycięzca Konkursu otrzyma złoty medal oraz I nagrodę w wysokości 60 000 euro. Po zakończeniu Konkursu Chopinowskiego laureaci rozpoczną światowe tournée po Europie, Azji i obu Amerykach, zorganizowane przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina we współpracy z Agencją Liu Kotow.

Piętnastego września w Miejskiej Galerii Sztuki OBOK będzie miała miejsce premiera nowego cyklicznego wydarzenia pod tajemniczą nazwą „Żywa biblioteka”. Opowiedz nam coś więcej o tej inicjatywie, podobno w innych miastach już się odbywa?

„Żywa biblioteka” powstała w 2000 roku w Danii z inicjatywy grupy młodzieżowej Stop the Violence podczas festiwalu Roskilde. Wydarzenie miało na celu przeciwdziałanie przemocy i uprzedzeniom poprzez otwarty dialog między czytelnikiem a „żywą książką”, czyli osobą reprezentującą marginalizowaną grupę społeczną lub taką, której w obiegowej opinii przyporządkowuje się jakiś stereotyp. W 2003 roku projekt został wdrożony w ramach programu Rady Europy, stał się narzędziem edukacji praw człowieka oraz budowania spójności społecznej. „Żywa biblioteka” zaczęła być realizowana w wielu krajach europejskich i poza nimi. Wydarzenie przypomina tradycyjną bibliotekę, istnieje katalog dostępnych „tytułów”, ale zamiast książek można „wypożyczyć” ludzką historię. „Czytacze” przez około trzydzieści minut rozmawiają z „żywą książką”, zadają pytania i mogą lepiej zrozumieć czyjeś doświadczenia. W Polsce już od 2007 roku metoda ta jest wykorzystywana w inicjatywach edukacyjnych i społecznych. „Żywa biblioteka” traktowana jest jako narzędzie edukacji antydyskryminacyjnej. Podglądając m.in. rozwój inicjatywy w Katowicach, zamarzyłem, żeby zostać jej organizatorem w naszym mieście.

Jesteś społecznikiem, autorem sześciu książek. Co w kontekście własnych obserwacji i doświadczeń zainspirowało Cię do zorganizowania „Żywej biblioteki” w Tychach?

Od lat jestem blisko ludzi i widzę, jak często rządzą nami stereotypy. Widziałem, jak łatwo przykleić komuś etykietę, a jak trudno naprawdę go posłuchać. Uważam, że mamy ogromne zapotrzebowanie na dialog i lekarze powinni go masowo przepisywać podczas każdej wizyty. Chciałem stworzyć przestrzeń, w której mieszkańcy mogą spotkać człowieka takim, jakim jest – bez filtrów, bez uprzedzeń. W mojej działalności oraz w pisaniu zawsze szukam tego, co ma szansę łączyć. „Żywa biblioteka” to właśnie takie mosty – rozmowy, które mają siłę zmieniać nas samych i nasze miasto. Zwłaszcza że Tychy wciąż opornie uczą się tolerancji, co pokazała ostatnia agresywna postawa części mieszkańców wobec Dnia Równości.

Skoro „Żywa biblioteka”, to spotkania z ludźmi doświadczającymi różnego rodzaju wykluczeń, kogo zaprosisz do nas?

Wśród naszych „żywych książek” będą: osoba z niepełnosprawnością ruchu, osoba z dziecięcym porażeniem mózgowym, seniorka, górniczka, aktywistka prozwierzęca, weganka, osoba aro-ace, matka dziecka z niepełnosprawnością intelektualną, aktor z kryminalną przeszłością oraz wytatuowany społecznik.

A czy istnieje jakiś regulamin „żywej”? Podstawowe zasady „wypożyczania”?

Tak. Rozmowa trwa zwykle około trzydziestu minut i ma charakter prywatny – nie nagrywamy, nie oceniamy, nie powtarzamy dalej usłyszanych historii. Można pytać o wszystko, ale w sposób taktowny i pełen zrozumienia. Zarówno czytelnik, jak i „książka” mogą w każdej chwili zakończyć spotkanie. Cała idea polega na tym, by nie patrzeć na „okładkę”, lecz wsłuchać się w prawdziwą opowieść drugiego człowieka.

Jakiego długoterminowego efektu spodziewasz się po wdrożeniu tego cyklu do Tychów?

Długoterminowym efektem powinno być budowanie większej otwartości, empatii i wzajemnego zrozumienia między mieszkańcami. Marzy mi się, żeby Tychy były miejscem, w którym dialog staje się naturalną częścią życia społecznego, a różnorodność siłą, nie powodem do podziałów. Obiecuję aplikować dwie edycje „żywej” w ciągu roku jako dawki przypominające.

Dziękuję za rozmowę.

Do „Żywej biblioteki” zapraszamy 15 września 2025 od 15.30 do 20.00 w Miejskiej Galerii Sztuki OBOK.

rozmawiała Dominika Porwit

Link do wydarzenia znajduje się TUTAJ

Do których osób zasłużonych w świecie tyskiej kultury trafią w tym roku nagrody Prezydenta Miasta?
Przekonamy się o tym 12 września podczas Tyskiej Gali Kultury, która jest świętem twórców, animatorów i działaczy, którzy swoją pracą i pasją przyczyniają się do rozwoju życia artystycznego w Tychach. Oprócz dotychczas przyjętych kategorii, za które można otrzymać nagrodę (twórczość artystyczna, upowszechnianie kultury, ochrona dóbr kultury) Prezydent Tychów od 2022 roku przyznaje tytuł „Tyskiego Mecenasa Kultury” osobom, które w szczególny sposób promują miasto Tychy poprzez własny dorobek artystyczny o szczególnym znaczeniu w wymiarze ponadlokalnym. Dodatkowo, w tym roku po raz pierwszy przyznany zostanie tytuł „Tyskiego Mecenasa Kultury”. Tytuł może być przyznany osobom prywatnym, firmom, instytucjom publicznym lub innym podmiotom za działania na rzecz twórców, organizacji artystycznych i kulturalnych, instytucji kultury, a także przedsięwzięć związanych z kulturą i sztuką w Tychach.

Nagrody prezydenta Tychów w dziedzinie kultury i sportu wręczane są od roku 1996. Wśród nagrodzonych w dziedzinie kultury znajdują się między innymi: Maria Lipok-Bierwiaczonek, AUKSO Orkiestra Kameralna, Stanisław Mazuś, Ireneusz Krosny, Michał Litkiw, Tomasz Wenklar, Sebastian Riedel, zespół Dżem. Nagrodę ambasadora miasta Tychy, przyznawaną od 2022 roku otrzymało AUKSO – Orkiestra Kameralna Miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia, Mateusz Krzyżowski (2023 r.) i Michał Czachowski (2024 r.)

W 2024 roku laureatami Nagrody Prezydenta Miasta Tychy w dziedzinie kultury zostali:
Michał Brożek – dyrygent, kompozytor organista, nauczyciel, absolwent Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.
Agnieszka Łapka – malarka, autorka tekstów, grafik, wokalistka.
Izabela Wądołowska – graficzka, kostiumolożka, scenografka, muralistka, malarka, projektantka, kuratorka wystaw artystycznych.
Nagrodę Tyskiego Ambasadora Kultury, przyznawaną od 2022 roku, otrzymał Michał Czachowski – gitarzysta flamenco, producent muzyczny, wydawca, inżynier dźwięku, grafik, publicysta, wykładowca, doktorant Akademii Muzycznej w Krakowie, architekt.

W tym roku zgodnie z regulaminem do Urzędu Miasta zostało zgłoszonych 31 kandydatów. Po szczegółowej analizie wniosków, powołana przez prezydenta komisja rekomendowała laureatów. Kim są? Przekonamy się już wkrótce.

Tyska Gala Kultury odbywać się będzie w tyskiej Mediatece w piątek 12 września o godz. 18.00. W części artystycznej wystąpi AUKSO – Orkiestra Kamaeralna Miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia oraz Grzegorz Turnau. Koncert ten jest dostępny dla wszystkich zainteresowanych, ponieważ rozpoczyna on sezon artystyczny AUKSO w dniu 13 września.

Więcej o koncercie można przeczytać TUTAJ