Tyska Noc Muzeów 2024
Gabriela Oleksy
To: odkrywanie tajemnic niezrealizowanego osiedla „Stella”; nowy cykl spotkań i działań sąsiedzkich wokół miejskiego ogrodnictwa „Zegrōdka w kastlikach”; wycieczka rowerowa między przysiółkami wsi Tychy śladem Szlaku Miejskiego Tychy w towarzystwie PTTK Gronie. To także zwiedzanie obiektów sportowych: Stadionu Zimowego z hokeistą Adrianem Parzyszkiem, czy Areny Lekkoatletycznej, Stadionu Miejskiego i Tyskiej Galerii Sportu z medalistką olimpijską, lekkoatletką Lucyną Kałek; wreszcie Wielki Test Wiedzy o Letnich Igrzyskach Olimpijskich (z atrakcyjnymi nagrodami) oraz zwiedzanie Stadionu Miejskiego i wystawy stałej Tyskiej Galerii Sportu w wyjątkowej, wieczornej scenerii. A dla najmłodszych „zielone” warsztaty.
Już w sobotę, 18 maja 2024 roku, wielkie święto muzealników i ich przyjaciół – wyjątkowy czas, pozwalający nie tylko zerkać do miejsc zazwyczaj niedostępnych, ale i niecodziennych atrakcji. Także i my przygotowaliśmy osiem propozycji, zapraszając na tyską odsłonę Europejskiej Nocy Muzeów.
Rozpoczynamy sportową przedpołudniową rozgrzewką. Ten czas będzie należał do Adriana Parzyszka – wybitnego hokeisty GKS–u Tychy i reprezentacji Polski. Wspólnie z naszym gościem odkryjecie „Stadion Zimowy, jakiego nie znacie”, zwiedzając najciekawsze, zwykle niedostępne dla widzów, miejsca, gdzie mecze domowe rozgrywa pięciokrotny mistrz Polski GKS Tychy.
Tym, którzy chcą poznać tajemnice niezrealizowanego tyskiego osiedla „Stella”, proponujemyoprowadzania po wystawie „Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości” z Mateuszem Miłoniem.Wystawa prezentuje założenia i losy koncepcji niezrealizowanego osiedla „Stella” w Tychach, które projektował zespół pod kierunkiem Hanny Adamczewskiej-Wejchert i Kazimierza Wejcherta. Osiedle-eksperyment „Stella” to wynik Programu Rządowego „PR-5” z 1974 roku – miał podnieść jakość budownictwa mieszkaniowego i wskazać kierunki rozwoju po 1990 roku. Jedno z czterech osiedli wzorcowych zlokalizowano w Tychach (Żwaków). Kryzys gospodarczy uniemożliwił realizację… Modelową „Stellę” przypominają plansze projektowe, opracowania badawcze, dokumenty i fotografie oraz makiety wykonane przez studentki i studentów Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej pod kierunkiem dr. inż. arch. Ryszarda Nakoniecznego.
Z myślą o tych, którzy mają ochotę zostać miejskimi ogrodnikami, zainicjujemy nowy cykl spotkań i działań sąsiedzkich. Śląska nazwa „Zegrōdka w kastlikach” oznacza ogródek w drewnianych skrzynkach. Chcemy przygotować wspólnie i współprowadzić ogólnodostępny i otwarty ogród społeczny. Na dobry początek czeka spotkanie przy lemoniadzie i warsztaty dla najmłodszych. Wspólnie z Różą Jaros (Tyski Zakład Usług Komunalnych) i Natalią Zdrzałek (Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie) porozmawiamy o współdziałaniu i zaplanujemy, jak chcemy, aby wyglądał nasz wspólny ogród przy Muzeum. Natomiast młodszych w świat miejskiego ogrodnictwa wprowadzą artystki z Fundacji Otwarta Przestrzeń Mysłowice: Marzena Paciej, Anita Rojek i Agata Szymanek, które przygotowały „zieloną” formę warsztatową. W trakcie kolejnych sobotnich spotkań, od maja do września 2024 roku, będziemy inspirować się ogródkowo z biolożką, specjalistami od terenów zielonych, etnologiem, historyczką, także artystkami. Wybierzemy się do Pszczyny, znanej z ogrodów księżnej Daisy, wejdziemy w głąb Puszczy Pszczyńskiej, ale zastanowimy się też nad pierwotnością i korzeniami oraz wzrostem i kwitnieniem.
Z pewnością wyjątkową atrakcją będzie przejazd rowerami Szlakiem Miejskim Tychy w towarzystwie członkiń i członków Klubu Turystyki Kolarskiej Gronie przy PTTK w Tychach. Poruszając się „Między przysiółkami wsi Tychy” będzie okazja, aby dowiedzieć się więcej o osobnych wsiach, a dziś dzielnicach oraz dawnych przysiółkach, jak Stare Tychy, Czułów i Żwaków.
Coś dla siebie znajdą również miłośniczki i miłośnicy tyskiego sportu. Przed nimi „Olimpijskie zwiedzanie stadionów i Tyskiej Galerii Sportu”. Podczas tego wyjątkowego spaceru będzie okazja zwiedzić aż trzy sportowe miejsca: Arenę Lekkoatletyczną, Stadion Miejski i Tyską Galerię Sportu. Mamy rok Igrzysk Olimpijskich w Paryżu, dlatego roli przewodniczki podejmie się słynna tyska lekkoatletka Lucyna Kałek – brązowa medalistka olimpijska i mistrzyni Europy w biegu na 100 m przez płotki.
Tych, którym brakuje sportowej rywalizacji, zachęcamy do uczestnictwa w Wielkim Teście Wiedzy o Letnich Igrzyskach Olimpijskich. Liczymy, że jak zawsze, to nie tylko atrakcyjny egzamin z wiedzy, ale też okazja do dobrej zabawy. Podejmij wyjątkowe wyzwanie i sprawdź się z szeroko pojętej wiedzy olimpijskiej! Na najlepszych, którzy popiszą się największą sportową wiedzą, czekają atrakcyjne nagrody!
A na finał, żelazny punkt programu każdej Tyskiej Nocy Muzeów, czyli „Stadion Miejski i Tyska Galeria Sportu wieczorową porą”–zwiedzanie najciekawszych, zwykle niedostępnych dla widzów, miejsc w wyjątkowej, wieczornej scenerii.
Zapowiada się więc Tyska Noc Muzeów pełna różnorodnych wrażeń!
„Stadion Zimowy, jakiego nie znacie” – zwiedzanie z hokeistą Adrianem Parzyszkiem / 18 maja 2024 (sobota), godz. 11.00–12.00
miejsce: Stadion Zimowy, ul. gen. Ch. de Gaulle’a 2, Tychy (zbiórka przed pubem sportowym Iglo, od ul. gen. Ch. de Gaulle’a)
gość specjalny: Adrian Parzyszek
prowadzi: Piotr Zawadzki
zapisy (liczba uczestniczek i uczestników ograniczona): 515 717 430 (także SMSem), k.hajduk@tgs.tychy.pl
wstęp wolny
„Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości” – oprowadzania po wystawie z Mateuszem Miłoniem/ 18 maja 2024 (sobota), godz. 16.00–18.00 i 20.00–22.00
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
zapisy: 887 450 212 (także SMSem), g.oleksy@muzeum.tychy.pl
wstęp wolny
dowiedz się więcej o wystawie czasowej „Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości”
„Między przysiółkami wsi Tychy” – wycieczka rowerowa śladem Szlaku Miejskiego Tychy / 18 maja 2024 (sobota), godz. 17.00–20.00
miejsce zbiórki: Rynek (przy fontannie z wydrami), Tychy
prowadzą: Cezary Sawicki (Klub Turystyki Kolarskiej Gronie) i Agata Berger-Połomska (Dział Historii Miasta Muzeum Miejskiego w Tychach)
zapisy: 887 450 212 (także SMSem), g.oleksy@muzeum.tychy.pl
wstęp wolny
społeczny ogród „Zegrōdka w kastlikach” – spotkanie przy lemoniadzie i warsztaty dla najmłodszych/ 18 maja 2024 (sobota), godz. 18.00–20.00
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
gościnie: Róża Jaros (Tyski Zakład Usług Komunalnych), Natalia Zdrzałek (Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie) oraz Marzena Paciej, Anita Rojek i Agata Szymanek (Fundacja Otwarta Przestrzeń Mysłowice)
prowadzą: Natalia Sitko i Jakub Skucha
zapisy: 887 450 212 (także SMSem), n.sitko@muzeum.tychy.pl
wstęp wolny
Olimpijskie zwiedzanie stadionów i Tyskiej Galerii Sportu z lekkoatletką Lucyną Kałek/ 18 maja 2024 (sobota), godz. 19.00–20.00
miejsce: Tyska Galeria Sportu, ul. Edukacji 7, Tychy (zbiórka przed wejściem na parterze)
gościni specjalna: Lucyna Kałek
prowadzi: Piotr Zawadzki
zapisy: 515 717 430 (także SMSem), k.hajduk@tgs.tychy.pl
wstęp wolny
Wielki Test Wiedzy o Letnich Igrzyskach Olimpijskich/ 18 maja 2024 (sobota), godz. 20.00–21.00
miejsce: Tyska Galeria Sportu, ul. Edukacji 7
prowadzi: Kamil Hajduk
zapisy: 515 717 430 (także SMSem), k.hajduk@tgs.tychy.pl
wstęp wolny
„Stadion Miejski i Tyska Galeria Sportu wieczorową porą” – zwiedzanie / 18 maja 2024 (sobota), godz. 21.00–22.00
miejsce: Tyska Galeria Sportu, ul. Edukacji 7, Tychy (zbiórka przed wejściem głównym na Stadion Miejski Tychy, ul. Baziowa)
prowadzą: Kamil Hajduk i Borys Kymona
zapisy: 515 717 430 (także SMSem), k.hajduk@tgs.tychy.pl
wstęp wolny
Dla tych, którzy chcą wzbogacić swoje domowe biblioteczki, będzie okazja do zakupu muzealnych publikacji.
fot. Radosław Kaźmierczak
GALERIA
Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości
Gabriela Oleksy
Idea stworzenia „Stelli”, swoistego osiedla-eksperymentu, wiązała się z uruchomionym w 1974 roku Programem Rządowym „PR-5”. Celem programu było znaczące podniesienie jakości budownictwa mieszkaniowego i wskazanie kierunków jego rozwoju po 1990 roku. PR-5 – jeden z największych i najbardziej kompleksowych tego rodzaju przedsięwzięć badawczo-wdrożeniowych w historii Polski – był jednym z siedmiu procedowanych w tym czasie rządowych programów badawczo-rozwojowych. Ich zadaniem było skupienie potencjałów i koordynacja ośrodków badawczych i przemysłu w pracy nad rozwojem kluczowych obszarów krajowej gospodarki. W kontekście utrzymujących się problemów szeroko pojętego mieszkalnictwa, podjęte wówczas działania robią dziś szczególnie duże wrażenie.
Osiedle „Stella”, będące jednym z czterech planowanych w ramach programu PR-5, zlokalizowano w tyskiej dzielnicy Żwaków. Zaprojektowanie trzech pozostałych wzorcowych osiedli mieszkaniowych powierzono wybitnym krajowym specjalistom:
– Osiedle Białołęka Dworska w Warszawie (główna projektantka: Halina Skibniewska),
– Osiedle Chełmońskiego w Krakowie (główny projektant: Witold Cęckiewicz),
– Osiedle Nowe Miasto II (Zamojskiego) w Zamościu (główny projektant: Bohdan Jezierski).
Ostatecznie zrealizowano tylko jedno z modelowych osiedli – Nowe Miasto II w Zamościu.
Projektanci otrzymali zadanie stworzenia rozwiązań dla różnych typów układów osadniczych. Po ich wypróbowaniu w osiedlach modelowych, miały zostać wprowadzone do powszechnego zastosowania w całym kraju. W przypadku „Stelli” projektanci mieli dostarczyć przykłady dla nowych osiedli i dzielnic w miastach małych i średniej wielkości. Biorąc pod uwagę liczebność takich ośrodków, rozwiązania wypracowane w Tychach miałyby najszerszy zakres oddziaływania.
Zespołom projektowym dano duży zakres swobody, który nie byłby możliwy w ramach normalnej praktyki projektowej. Nie obowiązywała ich większość restrykcyjnych przepisów i normatywów, które wówczas mocno ograniczały możliwości projektowania. Zabezpieczono również czas na przygotowanie kompleksowej podbudowy teoretycznej projektów, co w ówczesnej praktyce było bardzo rzadkie ze względu na krótkie terminy.
Zespół Hanny i Kazimierza Wejchertów w pełni wykorzystał warunki, jakie stwarzał program PR-5. Pozwoliło to na stworzenie koncepcji zespołu mieszkaniowego o wysokim standardzie i nowatorskich, niestosowanych dotąd w Polsce, rozwiązaniach przestrzennych i funkcjonalnych. Prace projektowe poprzedzono przygotowaniem opracowań badawczych, wykonanych w ramach działalności Instytutu Urbanistyki i Planowania Przestrzennego Politechniki Warszawskiej, które dotyczyły m.in. zagadnień układów przestrzennych, rozwiązań architektonicznych, komunikacji, problematyki społecznej, zdrowia mieszkańców, ochrony środowiska naturalnego. Na podstawie badań opracowano tezy do koncepcji projektowej osiedla „Stella”, którą przygotowano w biurze projektowym Miastoprojekt Nowe Tychy.
Projekt zakładał realizację osiedla na terenie dzielnicy Żwaków, dawnego przysiółka wsi Tychy, położonego w malowniczym sąsiedztwie lasów i doliny potoku. W układzie przestrzennym osiedla uwzględniono m.in. walory krajobrazowe lokalizacji, dążąc do harmonijnego połączenia ze środowiskiem naturalnym i istniejąca zabudową wiejską (z 150 ha terenu osiedla zaledwie 35 ha miała stanowić zabudowa, pozostałe to tereny zielone). Planowano tu także niestosowane dotąd w Polsce rozwiązania w zakresie układów komunikacyjnych (dwupoziomowe ulice z ruchem samochodowym na dolnym, a pieszym na górnym poziomie), czy układów funkcjonalnych i typów mieszkań (np. dla osób ze szczególnymi potrzebami / z niepełnosprawnościami, dla rodzin zastępczych). Zabudowa mieszkaniowa przeznaczona dla ok. 10 tysięcy osób miała zachować ludzką skalę poprzez podział osiedla na mniejsze jednostki przestrzenne (tzw. uliczki i gniazda) i maksymalną wysokość czterech kondygnacji. W zakresie form czerpano ze współczesnych rozwiązań stosowanych w architekturze państw zachodnioeuropejskich, natomiast technologia ich wznoszenia opiera się na rozszerzonym asortymencie prefabrykatów systemu W-70. Obiekty edukacji miały cechować się rozwiązaniami przestrzennymi wynikającymi z nowych programów nauczania oraz systemów konstrukcyjnych (konstrukcje szkieletowe). W projekcie przewidziano także duży ośrodek handlowo-usługowy o popularnym wówczas układzie ulicy pieszej ujętej ciągiem pawilonów.
Perspektywę realizacji osiedla przekreślił jednak kryzys gospodarczy i przemiany polityczne lat 80. Doprowadziły one do stopniowego ograniczania i wreszcie wyhamowania prac prowadzonych w ramach PR-5. W tej sytuacji projektanci osiedla „Stella“ wprowadzali modyfikacje upraszczające projekt, aby w ten sposób urealnić jego wdrożenie. Jednocześnie trwał trudny proces poszukiwania inwestorów, gdyż nie uzyskano obiecanego w programie dofinansowania. Budowę rozpoczęto w końcu lat 80. od fragmentu zespołu przeznaczonego dla pracowników Fabryki Samochodów Małolitrażowych. Po prywatyzacji zakładu na początku lat 90. budowę przerwano, pozostawiając nieukończone obiekty.
Modelową „Stellę” przypominają materiały powstałe w ramach prac nad koncepcją osiedla: plansze projektowe, dokumentacja architektoniczno-urbanistyczna, opracowania badawcze, archiwalne dokumenty i fotografie. Uzupełniają je makiety układu urbanistycznego osiedla oraz wybranych obiektów architektonicznych wykonane przez studentki i studentów Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej pod kierunkiem dr. inż. arch. Ryszarda Nakoniecznego.
kurator: Mateusz Miłoń
konsultacja merytoryczna: dr Patryk Oczko
aranżacja: Szymon Bańka
koordynacja produkcji: Aleksandra Matuszczyk
produkcja: NB Reklama Krystian Banik, Marcin Stefański Verito 24, Robert Ćwieląg
fotografie archiwalne: zbiory Muzeum Miejskiego w Tychach, Ireneusz Kaźmierczak, Robert Surma
postprodukcja i przygotowanie plików do druku: Artur Pławski, Jadwiga Minksztym, Mateusz Miłoń
przygotowanie makiet: studentki i studenci Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach pod kierunkiem dr. inż. arch. Ryszarda Nakoniecznego w ramach przedmiotu „Modern Architecture”
identyfikacja wizualna: Anna Kopaczewska
program edukacyjny: Natalia Sitko
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
-> więcej o wydarzeniach towarzyszących wystawie
czas trwania: 22 marca–31 sierpnia 2024
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
wstęp wolny
partner:
Politechnika Śląska
Wydział Architektury Politechniki Śląskiej
patroni medialni:
Tygodnik „Twoje Tychy”
Magazyn miejski „Ultramaryna”
TVP 3 Katowice
Tychy.pl
Ślązag
fot. makieta osiedla Stella w Tychach, ok. 1979, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
GALERIA
Aktualności powiązane
Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości
Galeria Jednego Ujęcia
Stanisław Mazuś. Mniej znany
Obrazy z przeszłości – Tychy w pierwszej połowie XX wieku
Wydarzenia towarzyszące
Nic nie znaleziono.
Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978–1983
Gabriela Oleksy
Pierwsza krytyczna wystawa Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON. Grupa rozwiązała się 40 lat temu. Jej trzon tworzyli Michał Cała (ur. 1948), Tadeusz Kluba (ur. 1951), Krzysztof Pilecki (ur. 1958), Henryk Rączkowski (1952–2008), Mieczysław Wielomski (1948–2018) i Zbigniew Zalewski (ur. 1951).
KRON został założony w 1976 roku przez Mieczysława Wielomskiego. Działał przy Zakładowym Domu Kultury „Teatr Mały” Fabryki Samochodów Małolitrażowych Bielsko-Biała Zakład nr 2 w Tychach. Początkowo klub zrzeszał kilkudziesięciu członków, organizował odczyty, spotkania, konkursy, wystawy, plenery fotograficzne. Integrował środowisko fotograficzne w mieście.
Mieczysław Wielomski znalazł dla klubu nazwę krótką i wymowną: kron to szkło techniczne charakteryzujące się dużą przejrzystością, stosowane w mikroskopach, lornetkach, aparatach fotograficznych. W tej nazwie jest wszystko: i wnikanie w materię świata, i przybliżanie jego odległych fragmentów.
W 1978 roku fotografowie KRONU programowo skoncentrowali się na dokumentowaniu Śląska, a twórców oddanych temu zagadnieniu zostało sześciu. Byli to Michał Cała (ur. 1948), Tadeusz Kluba (ur. 1951), Krzysztof Pilecki (ur. 1958), Henryk Rączkowski (1952–2008), Mieczysław Wielomski (1948–2018) i Zbigniew Zalewski (ur. 1951). Z czasem rozwinęli oni indywidualne kariery, jako członkowie ZPAF, fotoreporterzy, nauczyciele fotografii czy fotografowie krajoznawcy, dorobek grupy jednak, który odegrał w ich życiu twórczym rolę kluczową, przez lata pozostawał niezbadany.
Członkowie KRONU na przełomie lat 70. i 80. XX wieku dokumentowali Śląsk – kolonie robotnicze i familoki, często tuż przed wyburzeniem (Kaufhaus w Rudzie Śląskiej czy Martinschacht w Świętochłowicach), fotografowali hałdy i tereny przemysłowe na terenie Górnego Śląska (np. w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Rudzie Śląskiej, Rybniku, Świętochłowicach i Zabrzu), ale też ludzi w tym krajobrazie. Nazywali siebie „młodymi gniewnymi”, silną inspirację odnajdując w kinie brytyjskim nowej fali lat 60. XX wieku. Swoje prace stawiali w kontrze do oficjalnej fotografii Śląska publikowanej na łamach prasy. W ciągu zaledwie kilku lat wypracowali jedyny taki w skali regionu – spójny i wyraźnie sprecyzowany, zarówno w zakresie tematu, jak i środków formalnych – sposób obrazowania śląskiego krajobrazu. Używali obiektywu szerokokątnego, który pozwalał uzyskać dużą dynamikę zdjęcia, szczególnie w ciasnych podwórkach i wąskich uliczkach. Stosowali także długi obiektyw – wyolbrzymiał dalekie plany. Człowieka ukazywali zawsze w kontekście, na tle familoków czy we wnętrzach mieszkalnych. Ich odbitki wyróżniał wysoki kontrast. Mawiali, że Śląsk był ciemny, czarny, smolisty i takie też były ich fotografie. Obrazy miały budzić świadomość ekologiczną. Zwracać uwagę na warunki życia na obszarach przemysłowych. Rejestrować architekturę osiedli robotniczych, często tuż przed wyburzeniem.
Na wystawie, której kuratorami są Ewelina Lasota i Michał Łuczak, prezentujemy blisko 70 prac – zarówno współczesnych wydruków, jak i oryginalnych odbitek ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach.
Tworząc za żelazną kurtyną, kronowcy intuicyjnie skupili się na tematach, wokół których w Niemczech czy Wielkiej Brytanii koncentrowali się także inni twórcy zainteresowani przeobrażeniami krajobrazu pod wpływem przemysłu. Można wspomnieć o fotografiach powstałych w kręgu Bernda i Hilli Becherów, którzy systematycznie katalogowali obiekty przemysłowe w Niemczech. Ponadto szczególnie widoczne są nawiązania do prac artystów i artystek z byłej NRD, takich jak Arno Fischer, Evelyn Richter, Helga Paris, Christian Borchert i Ute Mahler. Widać w ich twórczości podobieństwa do prac fotografów brytyjskich dokumentujących przemiany w Anglii za rządów Margaret Thatcher – wówczas to cięcia świadczeń socjalnych, strajki górników czy polityka prywatyzacji spotkały się z silną reakcją i zaangażowaniem fotografów dokumentalnych. KRON to fenomen lokalny, wywiedziony z intuicji młodych twórców, który współgra z tendencjami w światowej fotografii tamtego okresu.
Wystawa prezentowana w Muzeum Miejskim w Tychach jest pierwszą próbą opracowania rozproszonego dorobku KRONU. Przywraca kolektywowi ważne miejsce w historii polskiej fotografii. Uzmysławia też aktualność tematów podejmowanych przez artystów: ciągle mierzymy się z konsekwencjami procesów, jakie twórcy dostrzegli już kilka dekad temu.
W różnych okresach do klubu należeli m.in. Zbigniew Bochenek, Jerzy Bierwiaczonek, Michał Cała, Lucjan Głogowski, Alfred Granek, Ireneusz Kaźmierczak, Tadeusz Kluba, Andrzej Kołodziej, Kazimierz Majchrzak, Bronisław Majewski (prezes), Krzysztof Pilecki, Henryk Rączkowski (późniejszy prezes), Piotr Szymon, Mieczysław Wielomski (założyciel), Zbigniew Zalewski.
Wystawie będzie towarzyszył bezpłatny polsko-angielski katalog (wersja papierowa i elektroniczna) oraz cykl spotkań i warsztatów.
Zadanie „Wydanie katalogu do wystawy pn. >>KRON. Fotografia umiejscowiona. Tyskie Towarzystwo Fotograficzne KRON (1976–1983)<<” dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego (dofinansowanie: 56 355 zł, całkowita wartość: 112 155 zł). Celem zadania jest ugruntowanie wiedzy na temat KRONU i wprowadzenie jej do historii polskiej fotografii. Katalog jest bezpłatny, zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej (pdf) – do pobrania ze sklepu internetowego Muzeum Miejskiego w Tychach.
Wydarzenia edukacyjne z serii „Szeroki kąt” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura – Interwencje. Edycja 2023.
Twórcy biorący udział w wystawie:
Michał Cała (ur. 1948) – członek KRONU (1978–1983) oraz Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1983), absolwent Politechniki Warszawskiej (Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa), w latach 1975–1992 dokumentował śląski krajobraz przemysłowy, w efekcie czego powstał najważniejszy w jego dorobku cykl czarno-białych fotografii Śląska. Zdobywca wielu nagród, m.in. Grand Prix na Biennale Krajobrazu Polskiego w Kielcach (1979, 1983). Jego fotografie były publikowane w albumach: „Antologia fotografii polskiej 1839–1989” (Bielsko-Biała: Lucrum, 1999), „Polska fotografia w XX wieku” (Warszawa: ZPAF, 2007), „Śląska Fotografia Artystyczna” (Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2019). Autor indywidualnych albumów: „Śląsk” (Kraków: Galeria Zderzak, 2006), „Śląsk i Galicja” (Kraków: Muzeum Historii Fotografii, 2015). Od 2017 roku jest reprezentowany przez MMX Gallery w Londynie.
fot. Michał Cała/Tyski Klub Fotograficzny KRON, Rybnik, 1978, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
Tadeusz Kluba (ur. 1951) – instruktor fotografii w Spółdzielczym Domu Kultury „Tęcza” w Tychach (1974–1976), członek KRONU (1976–1983) oraz Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego (1978–1981), fotoreporter „Solidarności Jastrzębie” (1981–1982). Po internowaniu w stanie wojennym wyemigrował do Francji (1983). Fotoreporter dziennika „Sud Ouest” (1983–2014), współpracował z wieloma agencjami fotograficznymi (AFP, Maxppp, Visual, EPA) oraz wydawnictwami (m.in. Gallimard, Albin Michel). Jego zdjęcia były publikowane w prasie francuskiej (m.in. „Le Monde”, „Libération”, „Le Figaro”, „République des Pyrénées”, „Le Parisien”).
fot. Tadeusz Kluba/Tyski Klub Fotograficzny KRON, Świętochłowice (kolonia robotnicza Martinschacht), ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach
Krzysztof Pilecki (ur. 1958) – aktywny uczestnik prac Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON (1976–1983), Grupy Twórczej HARD, Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego, Grupy 999; członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1985). Nauczyciel fotografii, związany z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach (1992–1995), Wydziałem Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2008–2018), aktualnie z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jaworznie.
fot. Krzysztof Pilecki/Tyski Klub Fotograficzny KRON, osadnik oraz hałda KWK „1 Maja”, Wodzisław Śląski, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
Henryk Rączkowski (1952–2008) – członek KRONU (1976–1983) i jego drugi prezes (po Bronisławie Majewskim), sprawny organizator życia kulturalnego w Tychach, z zawodu technik górnik, fotografią zajmował się amatorsko, pracował w Zakładzie Elektroniki Górniczej w Tychach.
fot. Henryk Rączkowski/Tyski Klub Fotograficzny KRON, Ruda Śląska, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
Mieczysław Wielomski (1948–2018) – organizator śląskiego środowiska fotograficznego, twórca takich formacji, jak Tyski Klub Fotograficzny KRON (1976–1983; od 1982 Samodzielna Grupa Twórcza KRON w Czechowicach-Dziedzicach), Grupa Twórcza HARD, Landskapiści, Pictorial Team, Stowarzyszenie Fotograficzne „Przeciw Nicości”. Każda z nich odzwierciedlała aktualne zainteresowania twórcy możliwościami kreacyjnymi fotografii, od klasycznego dokumentu po cyfrowe przetworzenia. Członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1985) i Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej.
fot. Mieczysław Wielomski/Tyski Klub Fotograficzny KRON, Górny Śląsk (lokalizacja nieznana), ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
Zbigniew Zalewski (ur. 1951) – członek KRONU (1978–1983), posiada uprawnienia instruktora fotografii. Zorganizował i prowadził ciemnie oraz kółka fotograficzne w Szkole Podstawowej nr 18 w Tychach oraz w hotelu robotniczym Przedsiębiorstwa Ciężkiego Sprzętu Budowlanego Budownictwa Węglowego w Tychach, gdzie pracował jako instruktor kulturalno-oświatowy (1977–1981). Przez ponad trzydzieści lat aktywny działacz PTTK – m.in. przewodnik GOT i OTP, strażnik ochrony przyrody. W 1987 roku otrzymał tytuł Instruktora Fotografii Krajoznawczej PTTK. Uzyskał akceptacje prac i nagrody na kilkudziesięciu konkursach krajowych, m.in. Grand Prix w konkursie „Moje miasto – moja ulica” organizowanym przez Wojewódzki Ośrodek Kultury w Katowicach (1983).
fot. Zbigniew Zalewski/Tyski Klub Fotograficzny KRON, Świętochłowice-Lipiny, dzięki uprzejmości autora
artyści: Michał Cała, Tadeusz Kluba, Krzysztof Pilecki, Henryk Rączkowski, Mieczysław Wielomski, Zbigniew Zalewski
kuratorzy: Ewelina Lasota, Michał Łuczak
koordynacja produkcji: Dorota Kordys, Aleksandra Matuszczyk
produkcja: Aleksandr Cechanowicz, Tomasz Lis, NB Reklama Krystian Banik
postprodukcja i przygotowanie fotografii do druku: Krzysztof Krzysztofiak
druk fotografii: Moja Pracownia Krzysztof Szewczyk
identyfikacja wizualna: Marcin Kasperek KLARstudio.pl
program edukacyjny: Natalia Sitko, Ewelina Lasota, Stowarzyszenie Przestrzeń Otwarcia
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
działania dostępnościowe dla osób niewidomych, słabowidzących i Głuchych: Fundacja Katarynka, Alicja Maciejewska, Irena Piecha
tłumaczenie z języka polskiego na ukraiński: Roman Martin, Sofiia Moseichuk
czas trwania: 22 września 2023–17 lutego 2024
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
wstęp wolny
scenariusz warsztatów dla dzieci i młodzieży „Śląskie potwory i inne (nie)szczęścia”
patron honorowy:
Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S. A.
patroni medialni:
Tygodnik „Twoje Tychy”
Magazyn miejski „Ultramaryna”
TVP 3 Katowice
Tychy.pl
Ślązag
Fotopolis.pl
fot. Mieczysław Wielomski/Tyski Klub Fotograficzny KRON, z cyklu „ŚLĄSK”, 1978, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
GALERIA
Vinicius Libardoni: Memento
Gabriela Oleksy
Społeczny odbiór dziedzictwa polskiej powojennej architektury modernistycznej pozostaje kwestią złożoną. Z jednej strony ostatnie lata przyniosły – w dyskursie w coraz większym stopniu przenikającym do głównego nurtu – jego uznanie i dowartościowanie. Z perspektywy praktycznej ten sam okres zebrał jednak (i wciąż zbiera) niszczycielskie żniwo. Modernistyczne dzieła, które powstały w latach 60. i 70. XX wieku, na przestrzeni ostatnich dekad znikały z ulic naszych miast lub przechodziły metamorfozy, po których trudno w nich rozpoznać dawne, pełne lekkości i precyzji, projekty. W niektórych przypadkach towarzyszyły temu głośne protesty, w innych odbywało się to w całkowitej ciszy.
„Memento” jest sposobem na upamiętnienie – a może niekiedy „odpomnienie”? – nieistniejących już lub zupełnie do samych siebie niepodobnych ikon. W cyklu monochromatycznych grafik brazylijsko-włoski artysta i architekt Vinicius Libardoni portretuje powojenne gmachy z różnych miast Polski, w poetycki sposób oddając przy tym paradoks ich losu. Tyski ZEG i brutalistyczny katowicki dworzec kolejowy, warszawski Supersam i pawilon meblowy „Emilia” na dystopijnych obrazach zostają wyrwane z miejskiego kontekstu. Pejzaże te czytać można jako niepokojące studium rozkładu: samotne i opuszczone budynki ledwo stoją, pękają, kruszą się, osypują w otaczające je zewsząd gruzowisko. Może być jednak i tak, że oniryczne wizje obrazują nie destrukcję, a konstrukcję: budowę wspomnienia, pamięci o zachwycających finezyjną formą budynkach.
fot. Dworzec kolejowy w Katowicach (1974–2010), projekt: Zespół „Tygrysów” (Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński, Eugeniusz Wierzbicki), w opracowaniu Viniciusa Libardoniego
Prace zacierają granice nie tylko między rzeczywistością a senną marą, wspomnieniem a wyobrażeniem, ale też pomiędzy sztuką a architekturą. Vinicius Libardoni o dziedzictwie architektonicznym opowiada, wykorzystując właściwy dla tej dziedziny język i strategie formalne. „Memento” to cykl prac zakorzeniony w tradycji grafiki warsztatowej i sięgający po jej najbardziej klasyczne techniki; jednocześnie eksperymentalna strategia formalna Viniciusa Libardoniego czerpie wprost z praktyki placu budowy. Jego misterne rysunki odbite zostają na surowych żelbetonowych płytach. Masywne, brutalne w swej formie obiekty na wielu poziomach – od tych metaforycznych po te całkiem namacalne – stają się pomnikami klasyki polskiego modernizmu. Wielopoziomowe związki między dwiema spotykającymi się tu dziedzinami wzmacniane są przez strukturę wystawy. Masywne obiekty niczym ściany grodzą przestrzeń, dzieląc ją na ciąg wnętrz poświęconych pojedynczym zabytkom modernizmu. Towarzyszą im szczątki wyburzonych budynków oraz dokumentacja filmowa rozbiórek: materialne pozostałości po utraconych obiektach.
kurator: Kuba Żary
produkcja: Vinicius Libardoni, Kuba Żary, Aleksandra Matuszczyk, dr Patryk Oczko, Dorota Kordys, Krystian Banik, Marcin Thomann
identyfikacja wizualna: Marcin Kasperek KLARstudio.pl
program edukacyjny: Vinicius Libardoni, Natalia Sitko
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
czas trwania: 30 czerwca–26 sierpnia 2023
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
wstęp wolny
wydarzenia towarzyszące wystawie „Vinicius Libardoni: Memento”:
otwarcie wystawy/ 30 czerwca 2023 (piątek), godz. 18.00
oprowadzanie po wystawie z Viniciusem Libardonim i Kubą Żarym / 1 lipca 2023 (sobota), godz. 15.00
„Śladami Marka Dziekońskiego w Tychach” – spacer architektoniczny, prow. dr Patryk Oczko/ 15 lipca 2023 (sobota), godz. 11.00–13.00
„Zabawa w mozaikę” – rodzinne warsztaty plastyczne, prow. Natalia Sitko/ 26 lipca 2023 (środa), godz. 11.00–13.00
„Drukowane obrazy: od rysunku do betonu” – warsztaty artystyczne dla każdego, prow. Vinicius Libardoni / 26 sierpnia 2023 (sobota), godz. 12.00–16.00
współpraca:
Wrocławska Fundacja Filmowa
Muzeum Architektury we Wrocławiu
fot. budynek Zakładu Elektroniki Górniczej w Tychach (1966–2015), proj. Marek Dziekoński, fot. 1969, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach, w opracowaniu Viniciusa Libardoniego
GALERIA
Tyska Noc Muzeów 2023
Gabriela Oleksy
Podróż do lat 1939–1945 przypominająca losy mieszkanek i mieszkańców Czułowa – najdalej wysuniętej na północ dzielnicy Tychów, wędrówka poświęcona początkom wznoszenia nowego miasta, a także pokaz unikatowych filmów i fotografii sportowych z lat 50., 60. i 70. XX wieku z Tychami w roli głównej oraz zwiedzanie wystawy stałej Tyskiej Galerii Sportu, a dla najmłodszych warsztaty z inspiracji czułowską Fabryką Celulozy i Papieru, to tematy tegorocznej tyskiej odsłony Europejskiej Nocy Muzeów.
Jako wprowadzenie do tegorocznej tyskiej odsłony Europejskiej Nocy Muzeów, proponujemy wędrówkę poświęconą początkom wznoszenia nowego miasta. Uczestniczki i uczestnicy spaceru architektonicznego „Unikatowe osiedle A – podróż w czasie do lat 50.” wraz z Mateuszem Miłoniem poznają historię, architekturę i akcenty plastyczne osiedla A w Tychach.
Tym, którzy chcą cofnąć się do lat 1939–1945 oraz przypomnieć losy mieszkanek i mieszkańców Czułowa – najdalej wysuniętej na północ dzielnicy Tychów – proponujemy oprowadzania z Gabrielem Pierończykiem podczas finisażu wystawy „W chacharskich mundurach. Czułów w latach II wojny światowej”. Pokazujemy ich życie codzienne podczas niełatwej wojennej rzeczywistości, której na każdym kroku towarzyszył znak orła ze swastyką. Prezentowane są też wątki związane z osobami, które spędziły tu moment swojego życia. Pojawiają się także kwestie dotyczące Fabryki Celulozy i Papieru, działań zbrojnych w styczniu 1945 roku i tych pofrontowych. Tytułowe „chacharskie mundury” dotyczą wszystkich żołnierzy służących w niemieckim wojsku, których losy w tamtym czasie były związane właśnie z Czułowem. Mimo upływu 78 lat od zakończenia II wojny światowej pamięć o tragicznych wydarzeniach z 1945 roku jest nadal żywa wśród lokalnej społeczności – do dziś można napotkać w Czułowie ślady działań wojennych. To wielka historia w skali mikro, bo II wojna światowa to nie tylko przełomowe bitwy, ale głównie drobne epizody o znacznym wpływie na życie zwyczajnych osób.
Wystawie towarzyszy warsztatowa propozycja z inspiracji czułowską Fabryką Celulozy i Papieru. Uczestniczki i uczestnicy warsztatów dla dzieci i młodzieży „Na co komu papier?” znajdą odpowiedzi m. in. na pytania: Czym jest papier i jak powstaje? Jakie formy może przybrać? Po co nam wielkie maszyny do jego produkcji? I dlaczego do jego wytworzenia potrzebna jest woda? Natomiast w części warsztatowej wraz z Natalią Sitko i Agatą Berger-Połomską wytworzą swój własny dekoracyjny arkusz papieru i dowiedzą się o szczegółach jego powstawania.
Coś dla siebie znajdą również miłośniczki i miłośnicy tyskiego sportu. Przed nimi „Ci wspaniali tyszanie w swych szalejących pojazdach”, czyli pokaz unikatowych filmów i fotografii sportowych z lat 50., 60. i 70. z Tychami w roli głównej. To wyjątkowa szansa, aby obejrzeć nagrany amatorską kamerą filmowy zapis z rozegranych w 1963 roku na tyskich ulicach mistrzostw Polski w wyścigach samochodów i motocykli oraz zawodów kolarskich. A potem, żelazny punkt programu każdej Tyskiej Nocy Muzeów, czyli zwiedzanie z przewodnikiem multimedialnej wystawy stałej Tyskiej Galerii Sportu „Sportowa strona miasta. Historia. Wydarzenia. Mistrzowie”.
Zapowiada się więc Tyska Noc Muzeów pełna różnorodnych wrażeń!
spacer architektoniczny „Unikatowe osiedle A – podróż w czasie do lat 50.” / 13 maja 2023 (sobota), godz. 16.00–17.30
miejsce zbiórki: ul. gen. Wł. Andersa (pod rzeźbą przodownicy pracy/murarki), Tychy
prowadzi: Mateusz Miłoń
zapisy: 887 450 212 (także SMSem), g.oleksy@muzeum.tychy.pl
wstęp wolny
oprowadzania z Gabrielem Pierończykiem podczas finisażu wystawy „W chacharskich mundurach. Czułów w latach II wojny światowej”/ 13 maja 2023 (sobota), godz. 18.00–21.00
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
zapisy: 887 450 212 (także SMSem), g.oleksy@muzeum.tychy.pl
wstęp wolny
więcej o wystawie czasowej „W chacharskich mundurach. Czułów w latach II wojny światowej”
warsztaty dla dzieci i młodzieży „Na co komu papier?” / 13 maja 2023 (sobota), godz. 18.00–19.30
warsztaty dla dzieci i młodzieży „Na co komu papier?” / 13 maja 2023 (sobota), godz. 19.30–21.00
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
prowadzą: Natalia Sitko i Agata Berger-Połomska
zapisy: 887 450 212 (także SMSem), n.sitko@muzeum.tychy.pl
wstęp wolny
„Ci wspaniali tyszanie w swych szalejących pojazdach” – pokaz multimedialny wyjątkowych filmów i fotografii sportowych z lat 50., 60. i 70. XX wieku / 13 maja 2023 (sobota), godz. 20.00–21.00
miejsce: Tyska Galeria Sportu, ul. Edukacji 7, Tychy
prowadzi: Piotr Zawadzki
zapisy: 515 717 430 (także SMSem), k.hajduk@tgs.tychy.pl
wstęp wolny
fot. Radosław Kaźmierczak
GALERIA
Aktualności powiązane
Tyska Noc Muzeów 2023
Wystawa czasowa „Barbara Kubska – Zygmunt Kubski. Czas nieutracony”
Wydarzenia towarzyszące
Barbara Kubska – Zygmunt Kubski. Czas nieutracony
Barbara Kubska – Zygmunt Kubski. Czas nieutracony
W chacharskich mundurach. Czułów w latach II wojny światowej
Gabriela Oleksy
Ekspozycja pokazuje ich życie codzienne podczas niełatwej wojennej rzeczywistości, której na każdym kroku towarzyszył znak orła ze swastyką. Mimo upływu 78 lat od zakończenia II wojny światowej pamięć o tragicznych wydarzeniach z 1945 roku jest nadal żywa wśród lokalnej społeczności – do dziś można napotkać w Czułowie ślady działań wojennych.
Tytułowe „chacharskie mundury” dotyczą wszystkich żołnierzy służących w niemieckim wojsku, których losy związane były właśnie z Czułowem podczas ostatniej wojny światowej. Warto przypomnieć, że zburzenie, powstałego w 1937 roku pomnika Powstańców Śląskich stało się początkiem zmian, jakie nastały po wkroczeniu wojsk niemieckich do Tychów. Na wystawie zostaną zaprezentowane wątki związane nie tylko z mieszkańcami i mieszkankami Czułowa, ale też z osobami, które spędziły tu moment swojego życia. Pojawią się również kwestie dotyczące Fabryki Celulozy i Papieru, działań zbrojnych w styczniu 1945 roku i tych pofrontowych.
Bo II wojna światowa to nie tylko znane bitwy i nazwiska dowódców wojskowych oraz przełomowe daty – to przede wszystkim szereg niewielkich epizodów, które miały znaczący wpływ na życie zwyczajnych osób. To właśnie ukazuje historia Czułowa. Tym samym tematyka wystawy, będąc głęboko zanurzoną w historii lokalnej, przybliża w skali mikro wielką historię.
Gabriel Pierończyk, kurator wystawy, jest pasjonatem, pomysłodawcą inicjatywy „Muzeum Historii Czułowa”. Fotografie, dokumenty, pamiątki rodzinne i inne obiekty, które można oglądać na wystawie, pochodzą z archiwów prywatnych mieszkańców i mieszkanek Czułowa: Joanny Bołdys-Jabłeki, Marty Bołdys, Andrzeja Busza, Andrzeja Cioski, Bronisławy Duki, Salomei Felder, Joanny Gadomskiej, Alfreda Gedigi, Cecylii Gospodarek, Jerzego Górnika, Stefanii Górnik, Alfredy Grzei, Doroty Janko, Krzysztofa Jaromina, Justyny Jobczyk, Wandy Kamińskiej, Marceliny Kieras, Jadwigi Koczy, Edwarda Kosta, Janusza Krzystolika, Hildegardy Krzyżowskiej, Waldemara Lebudy, Joanny Loski, Pawła Malcharka, Krzysztofa Małysiaka, Grażyny Mrukwy, Krystyny Nowak, Otylii Nowak, Beaty Pilszczek, Ireny Pióreckiej, Edwarda Prasoła, Janusza Simki, Marty Simki, Eugeniusza Szafrona, Cecylii Szczepanek i Izabeli Waszyńskiej; oraz zbiorów prywatnych Gabriela Pierończyka, będących częścią tworzącej się kolekcji muzealnej Muzeum Historii Czułowa.
kurator: Gabriel Pierończyk
przygotowanie wystawy: Agata Berger–Połomska, Aleksandra Matuszczyk
identyfikacja wizualna: KLARstudio.pl – Magdalena Dziedzic i Marcin Kasperek
pozyskanie i przygotowanie fotografii: Barbara Kopia, Agnieszka Ociepa-Weiss (Archiwum Państwowe w Katowicach), Artur Pławski
redakcja tekstów: Agnieszka Tabor Korektor Kropka i Redaktor Przecinek
koordynacja produkcji: Dorota Kordys
produkcja: Krystian Banik
program edukacyjny: Natalia Sitko
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
czas trwania: 10 marca-13 maja 2023
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
wstęp wolny
wydarzenia towarzyszące wystawie „W chacharskich mundurach. Czułów w latach II wojny światowej”:
otwarcie wystawy / 10 marca 2023 (piątek), godz. 18.00
„Zostawmy po sobie ślad” – warsztaty dla dzieci i młodzieży, prow. Natalia Sitko i Agata Berger-Połomska / 25 marca 2023 (sobota), godz. 12.00–13.30
oprowadzanie po wystawie z Gabrielem Pierończykiem / 25 marca 2023 (sobota), godz. 16.00
„Odkrywanie przeszłości” – spotkanie z Gabrielem Pierończykiem z cyklu „Mozaika górnośląska” wraz z oprowadzaniem po wystawie/ 13 kwietnia 2023 (czwartek), godz. 18.00
„Na co komu papier?” – warsztaty dla dzieci i młodzieży, prow. Natalia Sitko i Agata Berger-Połomska/ 22 kwietnia 2023 (sobota), godz. 12.00–13.30
patroni medialni:
Ślązag
fot. Herbert i Ewald (w mundurze) Mrukwa, w tle szkoła w Czułowie, 1941 rok
GALERIA
Tajniki grafiki. Zgłębianie sekretów linorytu
Gabriela Oleksy
Co wspólnego ma Stanisław Mazuś, uznany artysta związany od 1968 roku z Tychami, z grafiką warsztatową? Czym jest linoryt? Jakie inne techniki graficzne można odnaleźć w świecie historii sztuki?
Odpowiedzi na te pytania znajdą uczestniczki i uczestnicy warsztatów towarzyszących wystawie, na której można oglądać prace reprezentujące całokształt twórczości Stanisława Mazusia, a wśród nich unikatowe grafiki powstałe w latach 1966–1970. Będą także mieli okazję wcielić się w artystę grafika, realizując własną pracę druku wypukłego.
Spotkanie rozpoczniemy od wspólnego zwiedzenia wystawy „Stanisław Mazuś. Mniej znany”. A następnie, przechodząc do części praktycznej, uczestniczki i uczestnicy dowiedzą się o istniejących technikach graficznych oraz tych, których używał artysta i stworzą grafikę, posługując się linorytem.
więcej o wystawie czasowej „Stanisław Mazuś. Mniej znany”
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1
prowadzi: Natalia Sitko
warsztaty „na żądanie”: data ustalana indywidualnie z uczestnikami i uczestniczkami
czas trwania: ok. 1,5 godziny
zapisy z wyprzedzeniem (maksymalna liczba uczestników i uczestniczek to 30 osób): 887 450 212 (także SMSem), n.sitko@muzeum.tychy.pl
dla uczestników i uczestniczek indywidualnych: 10 zł od osoby
dla grup zorganizowanych: 100 zł od grupy
fot. Grzegorz Krzysztofik
GALERIA
Aktualności powiązane
Tajniki grafiki. Zgłębianie sekretów linorytu
Wydarzenia towarzyszące
Stanisław Mazuś. Mniej znany
Gabriela Oleksy
Wystawa łączy teraźniejszość z przeszłością – prezentuje najnowsze, nieeksponowane jeszcze obrazy artysty z lat 2018–2022 oraz wybór prac zgromadzonych w zbiorach Muzeum Miejskiego w Tychach, które reprezentują całokształt jego twórczości.
Podróż w świat wyobrażeń Stanisława Mazusia rozpoczniemy od tu i teraz – w pełni ukształtowanej charakterystycznej stylistyki przepojonej niezwykłą wrażliwością na otaczający świat. Odzwierciedlają ją martwe natury, stanowiące częstokroć odniesienia do kondycji współczesnego człowieka oraz pejzaże, w których przyroda zdecydowanie dominuje nad śladami ludzkiej bytności. Niejednokrotnie w przestrzeń kompozycji wkracza sam artysta, czyniąc to jednak w sposób niezwykle subtelny, czym podkreśla swą wierność i oddanie naturze. Dalej wnikniemy w przestrzeń „muzealną” – dominują tu pejzaże – głównie tyskie i z Tychami związane – powstałe m.in. na specjalne zamówienia władz miasta oraz podczas plenerów. Na koniec dotrzemy do rozdziału dawno przez artystę zamkniętego, lecz niezwykle interesującego – w świat grafiki warsztatowej. Powstałe w latach 1966–1970 prace opisują rzeczywistość zarówno w sposób dosłowny jak i symboliczny, odwołując się do realiów społeczno-politycznych, co szczególnie uwidacznia się w apokaliptycznych kompozycjach z cyklu „Kara”.
Stanisław Mazuś urodził się 7 listopada 1940 roku w Lublinie. W latach 1961–1967 studiował na Wydziale Malarstwa i Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1968 roku zamieszkał w Tychach. Zajmował się grafiką warsztatową, użytkową oraz malarstwem, które stanowiło i do dziś stanowi najważniejszy nurt jego twórczości. Był aktywnym członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków i Związku Polskich Artystów Malarzy i Grafików. Zaangażowany w działalność społeczną na rzecz środowiska twórczego oraz szeroko pojętej promocji sztuki. Inicjował i współtworzył liczne wydarzenia artystyczne oraz plenery, m.in. „Impresje Mikołowskie” i „Beskidzkie Integracje Sztuki”. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień. Odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2014) oraz Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego (2019).
kurator: dr Patryk Oczko
koordynacja produkcji: Dorota Kordys
identyfikacja wizualna: KLARstudio.pl – Magdalena Dziedzic i Marcin Kasperek
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
czas trwania: 4 listopada 2022–25 lutego 2023
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
wstęp wolny
wydarzenia towarzyszące wystawie „Stanisław Mazuś. Mniej znany”:
otwarcie wystawy z udziałem artysty / 4 listopada 2022 (sobota), godz. 18.00
oprowadzanie po wystawie z dr. Patrykiem Oczką / 18 listopada 2022 (piątek), godz. 18.00
oprowadzanie po wystawie z dr. Patrykiem Oczką / 9 grudnia 2022 (piątek), godz. 18.00
patroni medialni:
Tygodnik „Twoje Tychy”
TVP 3 Katowice
Tychy.pl
Stanisław Mazuś, „Panorama tyska”, olej, płótno, 1989, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
GALERIA
Aktualności powiązane
Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości
Galeria Jednego Ujęcia
Stanisław Mazuś. Mniej znany
Obrazy z przeszłości – Tychy w pierwszej połowie XX wieku
Wydarzenia towarzyszące
Nic nie znaleziono.
Obrazy z przeszłości – Tychy w pierwszej połowie XX wieku
Gabriela Oleksy
Pokazuje miejsca i obiekty zlokalizowane w centrum wsi, w pobliżu rynku i okolicy, m. in. ulice, domy mieszkalne, sklepy, budynki użyteczności publicznej, obiekty związane z oświatą i życiem kulturalnym. Zwraca uwagę na działające już w XIX wieku browary, fabrykę celulozy, cegielnię, szkołę, dworzec kolejowy i Ochotniczą Straż Pożarną.
Tychy jako gmina wiejska liczyła w 1906 roku ok. 5 000 mieszkańców, a w 1934 roku ok. 9 100. Zajmowała w latach 30. XX wieku obszar 35,45 km² (wraz z przysiółkami Żwaków, Glinka, Suble, Wartogłowiec, Zawiść, Czułów, Mąkołowiec, Zwierzyniec). Znajdowała się w granicach powiatu pszczyńskiego na obszarze historycznej ziemi pszczyńskiej. Sąsiadowała z gminami: Wilkowyje, Paprocany, Urbanowice i Jaroszowice, a od północy poprzez lasy z górniczymi koloniami Kostuchną i Murckami.
Ekspozycja przybliża obraz Tychów z początku XX wieku. Na terenie wsi działały dwa browary, cegielnia, fabryka celulozy, dworzec kolejowy i szkoła. Władze gminy dbały o bezpieczeństwo mieszkańców, bezpieczeństwo pożarowe oraz o zdrowie publiczne. Wybudowano w tym czasie gmach Urzędu Gminy. W latach 20. i 30. XX wieku nastąpił rozwój gospodarczy, wieś zelektryfikowano, wzniesiono budynek Ochotniczej Straży Pożarnej, rozbudowano gmachy użyteczności publicznej: szpital, sierociniec, szkołę. Dostosowano i uregulowano w gminie przepisy porządkowe, przeciwpożarowe oraz handlowe w odniesieniu do funkcjonującego targowiska. Wybudowano domy gminne z mieszkaniami komunalnymi, wybrukowano główne ulice, otwarto kompleks obiektów rekreacyjnych i sportowych, m.in. z basenem, boiskiem, strzelnicą i restauracją z salą taneczną. Mieszkankom i mieszkańcom udostępniono park książęcy z kręgielnią, muszlę koncertową i restaurację. Uruchomiono kino.
Fotografie z tego okresu przedstawiają obrazy modernizowanych Tychów, z centrum handlowym u zbiegu ul. Książęcej i ul. Henryka Sienkiewicza oraz z centrum administracyjnym z Urzędem Gminy i główną tyską szkołą.
Okres II wojny światowej zaakcentowany jest w kadrach, na których widzimy opisy obiektów i ulic w języku niemieckim.
Fotografie z lat 50. XX wieku dokumentują fragmenty starej zabudowy miasta, jeszcze w niezmienionej formie. W latach późniejszych wiele budynków wyburzono lub przebudowano. Do dnia dzisiejszego częściowo zachowała się charakterystyczna zabudowa głównych ulic Tadeusza Kościuszki, Henryka Sienkiewicza i ks. Konstantego Damrota, a niektóre budynki użyteczności publicznej istnieją do dzisiaj w nowoczesnej formie ze zmienioną funkcją.
fotografie i pocztówki ze zbiorów: Muzeum Miejskiego w Tychach, Muzeum Tyskich Browarów Książęcych, Biblioteki Śląskiej w Katowicach, parafii pw. św. Marii Magdaleny w Tychach, Szkoły Podstawowej nr 1 w Tychach oraz prywatnych.
przygotowanie: Barbara Kopia
projekt graficzny: Agnieszka Czyżewska
czas trwania: 6.05-30.12.2022
miejsce: Galeria Muzeum Miejskiego w Tychach – Centrum Medyczne Paprocany, ul. gen. Wł. Sikorskiego 101
godziny otwarcia: poniedziałek-piątek: 7.30-20.00
wstęp wolny
fot. Domy jednorodzinne, wielorodzinne przy ul. Bibliotecznej i ul. H. Sienkiewicza, lata 50. XX wieku, fot. Zygmunt Kubski, ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach
GALERIA
Aktualności powiązane
Stella – niezaistniałe osiedle przyszłości
Galeria Jednego Ujęcia
Stanisław Mazuś. Mniej znany
Obrazy z przeszłości – Tychy w pierwszej połowie XX wieku
Wydarzenia towarzyszące
Nic nie znaleziono.
Wystawa czasowa „Barbara Kubska – Zygmunt Kubski. Czas nieutracony”
Gabriela Oleksy
Barbara Kubska skupia uwagę na człowieku, patrzy na miasto jak na dom, nie tylko jak na projekt urbanistyczno-architektoniczny. Wybiera fotografie, z którymi twórczość Zygmunta Kubskiego nie jest kojarzona – nie mają znamion dokumentacji technicznej. Nie tyle przedstawia obrazy, co sposób patrzenia na nie.
Barbara Kubska (1986) – artystka wizualna, posługująca się w swoich projektach artystycznych głównie fotografią, instalacją oraz obiektami. Absolwentka i wykładowczyni Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Obroniła dyplom w Pracowni Grafiki Książki oraz Pracowni Fotografii (2011). Członkini Fundacji Kultura Obrazu, działającej na rzecz rozwoju i promocji fotografii. Absolwentka programu „Migawki” prowadzonego przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” w Warszawie. Współpracuje z Muzeum Miejskim w Tychach od 2016 roku, kiedy zrealizowała wystawę oraz książkę wchodzące w dialog z fotografiami Stanisława Gadomskiego. Jej zainteresowania pozostają w kręgu rodzinnych historii – wspomnień i wyobrażeń, których łącznikiem jest często miejsce. W 2020 roku nakładem ASP w Katowicach ukazała się jej książka „Miasto, fotografia, archiwum”, bazująca na fotografiach Zygmunta Kubskiego ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach.
więcej o książce „Miasto, fotografia, archiwum”
Zygmunt Kubski (1921–2008) – fotograf, amator. Wywodził się z majątku ziemskiego Winnica w wielkopolskim Trzemesznie (w czasie wojny zajętym przez wojsko niemieckie, po wojnie rozparcelowanym). Po utracie ziemi przeniósł się do Szczecina, gdzie podjął pracę w Centrali Materiałów Budowlanych. Tam po raz pierwszy zetknął się z budownictwem, tam też poznał Annę Sklepińską (przybyłą spod Lwowa), z którą wziął ślub w 1949 roku. Następnie zatrudnił się w Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego, które w 1954 roku skierowało go do budowy Tychów w ramach powołanego Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego – Nowe Tychy. Początkowo pracował jako dyspozytor w ZBM, a na początku lat 60. został kierownikiem Międzyzakładowego Klubu Techniki i Racjonalizacji. Fotografował budujące się miasto – dokumentował etapy budowy miasta, powstawanie osiedli B, C, D, E, F, M, N i O, technologię budowy, m.in. system 540 i W–70, obiekty zaplecza poligonowego, budowlanego, bazę transportową, sprzęt budowlany, miasteczko barakowe oraz zagospodarowanie terenu i nowoczesną architekturę. Rejestrował organizację życia społecznego mieszkańców, wydarzenia i zjawiska kulturalne. Zmarł w Tychach. W zbiorach Muzeum Miejskiego w Tychach zachował się bogaty zbiór jego fotografii z lat 1954–1980.
Tychy (1951) – choć mają długą historię, pełne prawa miejskie otrzymały dopiero w 1951 roku. Po rozpoczętej wówczas rozbudowie miały zapewnić bazę mieszkaniową dla osób zatrudnionych w przemyśle ciężkim i wydobywczym w okolicznych miejscowościach. Pierwsze osiedle, oznaczone literą A, zostało zaprojektowane przez Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego. Kolejne wpisują się w koncepcję generalnych projektantów miasta, Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej-Wejchert. Plan urbanistyczny opierał się na krzyżu kompozycyjnym: oś północ–południe miała łączyć tereny Parku Północnego z lasem paprocańskim, oś wschód–zachód pokrywała się z przebiegiem wykopu kolei średnicowej. Osiedla reprezentują różne style architektoniczne (od socrealizmu do postmodernizmu), ich nazwy odpowiadają kolejnym literom alfabetu.
Wystawa jest realizowana w ramach Stypendium Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury.
kuratorki: Barbara Kubska i Ewelina Lasota
identyfikacja wizualna: Katarzyna Wolny-Grządziel
koordynacja produkcji: Dorota Kordys
produkcja: NB Reklama Krystian Banik, RAPPID, Tomasz Lis
konsultacja: Barbara Kopia
program edukacyjny: Anna Kura
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
czas trwania: 14 maja–30 września 2022
miejsce: Stary Magistrat, pl. Wolności 1, Tychy
wstęp wolny
wydarzenia towarzyszące wystawie „Barbara Kubska – Zygmunt Kubski. Czas nieutracony”:
„Moje miasto gra w zielone” – warsztaty plastyczne dla każdego (indywidualne i dla grup) „na żądanie” / zapisy (z tygodniowym wyprzedzeniem): 887 450 212 (także SMSem), a.kura@muzeum.tychy.pl
otwarcie wystawy wraz z oprowadzaniem autorskim z Barbarą Kubską i Eweliną Lasotą / 14 maja 2022 (sobota), godz. 19.00
otwarcie wystawy wraz z oprowadzaniem autorskim z Barbarą Kubską i Eweliną Lasotą / 14 maja 2022 (sobota), godz. 21.00
„Moje miasto gra w zielone” – warsztaty plastyczne / 14 maja 2022 (sobota), godz. 18.00–22.00
„Moje miasto gra w zielone” – warsztaty plastyczne / 1 czerwca 2022 (środa), godz. 10.00–14.00
„Moje miasto gra w zielone” – warsztaty plastyczne / 18 czerwca 2022 (sobota), godz. 11.00–13.00
„Moje miasto gra w zielone” – warsztaty plastyczne / 18 czerwca 2022 (sobota), godz. 16.00–18.00
oprowadzanie autorskie z Barbarą Kubską i Eweliną Lasotą / 30 czerwca 2022 (czwartek), godz. 18.00
„Album dla Zygmunta” – cykl warsztatów / 9 lipca 2022 (sobota), godz. 17.00–19.00
oprowadzanie autorskie z tłumaczeniem na język migowy / 28 lipca 2022 (czwartek), godz. 18.00
„Mapy pamięci” – warsztaty plastyczno-wspomnieniowe z tłumaczeniem na język ukraiński / 6 sierpnia 2022 (sobota), godz. 11.00–14.00
„Moje miasto gra w zielone” – warsztaty plastyczne w języku ukraińskim / 11 sierpnia 2022 (czwartek), godz. 18.00–20.00
fot. Córki Anny i Zygmunta Kubskich idą ulicą Elfów; fotografia Zygmunta Kubskiego (ok. 1962) w opracowaniu Barbary Kubskiej (2021)
GALERIA
Aktualności powiązane
Tyska Noc Muzeów 2023