Bez przesady można pokusić się o stwierdzenie, że druga połowa lat 60. XX wieku należała do bigbitu, jak w okresie PRL–u nazywano rock’n’roll. Wtedy jednym z najpopularniejszych zespołów, nie tylko na Śląsku, była tyska grupa Passaty – z pewnością pamiętają o tym dzisiejsi 75-latkowie, których lata młodości przypadły na ten czas. To oni: Wojciech Ginko (gitara), Stefan Kotapka (głos), Grzegorz Ratajski (perkusja), Zbigniew Skupnik (gitara basowa), Jacek Wyrobiec (gitara) oraz Ryszard Wróbel (konferansjer, ale też manager i techniczny) i Roman Dubaniowski (instrumenty klawiszowe) – najpierw jako tyscy licealiści, potem studenci z Tychów i okolic, byli przecierającymi szlaki pionierami tego gatunku muzycznego na Śląsku. Sporo koncertowali – występowali na tzw. fajfach, czyli potańcówkach z muzyką na żywo (np. na lodowisku przy ul. Brzozowej, w Domu Kultury „Górnik” na tyskim osiedlu A, gdzie odbywały się ich próby). Ich dwa koncerty nawet zarejestrowano – ten w Gdańsku (na Wiosennym Festiwalu Muzyki Nastolatków, 1966) i wspominkowy w Teatrze Małym w Tychach (1987). Uczestniczyli też w sesji nagraniowej w studiu Programu III Polskiego Radia w Warszawie w 1967 roku, podczas której zarejestrowano dziewięć utworów. Ich utwory pojawiały się w latach 60. na długogrających składankach, jak „Cocktail młodości” (1967) czy „Z młodością na ty” (1967), obok nagrań np. Czesława Niemena, Wojciecha Gąssowskiego, Urszuli Sipińskiej, Edwarda Hulewicza z zespołem Tarpany, Czerwono-Czarnych z Kasią Sobczyk, czy zespołu Blackout (z Mirą Kubasińską, Stanem Borysem i Tadeuszem Nalepą). Wystąpili także w cyklicznym młodzieżowym programie Telewizji Polskiej pt. „Po szóstej”, którego częścią był klub piosenki, a wśród prowadzących można było zobaczyć np. Bożenę Walter, Janusza Weissa i Bogusława Wołoszańskiego.

Zespół zawiązał się w Tychach 13 października 1964 roku. Jednak nigdy nie doczekał się własnej, autorskiej płyty. Stało się to w kwietniu 2024 roku (po 60 latach od debiutu), nakładem wydawnictwa Kameleon Records, które specjalizuje się w muzyce polskich zespołów lat 60. i 70., wznawiając klasyczne albumy i produkując materiały dotąd niepublikowane. Płyta „Zazdrości świat szesnastu lat. Nagrania archiwalne z lat 1966–1967” to ponad 72 minuty muzyki – zawiera 27 utworów w wersji studyjnej i koncertowej, które zostały pieczołowicie cyfrowo odświeżone (zremasterowane z taśm „matek” m. in. z archiwum Polskiego Radia). Wydawnictwo w eleganckiej szacie graficznej zawiera także komplet archiwaliów – cieszy nie tylko dwunastostronicowa książeczka z tekstami piosenek i esejem, ale też zdjęcia, wycinki prasowe (których źródłem jest głównie tyski tygodnik „Echo”) i inne memorabilia. Wśród trzynastu nagrań „z epoki” nie zabrakło takich przebojów, jak „Góralka” – bigbitowej ballady na bazie tradycyjnej melodii górali żywieckich, ale jest i bonus – nowa, nie wykonywana dotąd publicznie piosenka „Pogoda”. Wśród zdjęć można zachwycić się ujęciem Passatów na tle kina Andromeda, a na awersie tekturowego pudełka zobaczyć członków zespołu w garniturach przypominających te noszone przez Beatlesów. Żyjący członkowie Passatów – Wojciech Ginko, Grzegorz Ratajski i Zbigniew Skupnik – zadedykowali płytę swoim zmarłym kolegom: Jackowi Wyrobcowi, Romanowi Dubaniowskiemu i Stefanowi Kotapce.

Podczas spotkania będzie można zakupić płytę w specjalnej cenie oraz zdobyć podpisy wykonawców.

fot. okładka płyty zespołu Passaty „Zazdrości świat szesnastu lat. Nagrania archiwalne z lat 1966–1967”

Ich nazwa przywodzi określenie „pasat” – wiatru wiejącego w strefie międzyzwrotnikowej, ale może też kojarzyć się z pędem do przodu i zmianą, a nawet dobrą passą. Jako dzień zawiązania się zespołu uznaje się 13 października 1964 roku, a ich debiut sceniczny odbył się 28 lutego 1965 roku w Rybniku podczas Turnieju Zespołów Polski Południowej (zaledwie dwa miesiące później – w kwietniu 1965 roku – zdobyli wyróżnienie podczas przeglądu „Rytmy Katowic”). Rok 1965 to Wiosenny Festiwal Muzyki Nastolatków – najpierw zwycięstwo w eliminacjach w okręgu katowickim, a podczas finału w Gdańsku wyróżnienie w kategorii „solista” dla Stefana Kotapki. Wokalista otrzymał też wyróżnienie na II Ogólnopolskim Przeglądzie Zespołów Muzyki Rozrywkowej w Gliwicach. Zaskakującą ciekawostką może być, że grali na gitarach, które sami wykonali. Ostatni koncert zagrali 1 maja 1967 roku na tarasie Teatru Małego. Grupa przestała istnieć w 1968 roku. Jednak jej członkowie skrzyknęli się dwa razy, żeby na chwilę powrócić – 28 czerwca 1987 roku zagrali koncert wspominkowy w Teatrze Małym w Tychach, a ten drugi dali w marcu 2007 roku w Muzeum Miejskim w Tychach (w budynku dawnej suszarni młóta na terenie Browaru Książęcego).

opracowanie na podstawie tekstu Jarosława Jędrysika „Po 60 latach Passaty wydały płytę. Podróż do początków rock’n’rolla na Śląsku” opublikowanego w dwutygodniku „Nowe Info” (źródło: www.noweinfo.pl/film-zdjecia-tychy-po-60-latach-passaty-wydaly-plyte-podroz-do-poczatkow-rocknrolla-na-slasku) oraz materiałów wydawnictwa Kameleon Records

goście: Wojciech Ginko, Grzegorz Ratajski i Zbigniew Skupnik
prowadzi: dr Patryk Oczko

Regionalny patron medialny wydarzeń Muzeum Miejskiego w Tychach

fot. z archiwum Grzegorza Ratajskiego; Passaty na początku swojej muzycznej drogi. Od lewej: Zbigniew Skupnik, Stefan Kotapka, Grzegorz Ratajski, Wojciech Ginko i Jacek Wyrobiec