W czas adwentowy, w oczekiwaniu na Boże Narodzenie, zabrzmi w kościele farnym św. Marii Magdaleny francuska i belgijska muzyka organowa XIX i XX stulecia. Program, składający się bez wyjątku z utworów religijnych, w tym opartych na pieśniach liturgicznych i na chorale gregoriańskim, ułożony został w sposób symetryczny: jego skrajnymi pozycjami, a zatem pierwszym i ostatnim punktem programu, będą dwa utwory autorstwa niezwykle ważnej dla francuskiego romantyzmu postaci (jaką był naturalizowany we Francji belgijski organista César Franck) ze zbioru Pièces posthumes – L’Organiste II – wydanego już po śmierci kompozytora w 1905 roku, zawierającego kompozycje religijne przeznaczone do użytku liturgicznego; recital rozpocznie Offertorium H-dur przeznaczone na pasterkę, zaś zakończy Sortie – utwór przeznaczony w liturgii trydenckiej na wyjście – w tym wypadku oparty na melodii kolędy Venez, divin Messie – Przybądź, o Boski Mesjaszu!

Jako drugi utwór usłyszymy Offertorium na Boże Narodzenie rówieśnika Francka, belgijskiego kompozytora Jacquesa-Nicolasa Lemmensa, działającego w Brukseli, profesora tamtejszego konserwatorium muzycznego (podobnie jak Franck, który był profesorem konserwatorium paryskiego). Ta urokliwa pięcioczęściowa kompozycja rozpoczyna się monumentalnym chórem pasterzy (który z zmienionej nieco postaci zamyka także – również symetrycznie – cały cykl); części wewnętrzne, wraz z niezwykle melodyjnym triowym Pastorale, ilustrują adorację Dzieciątka.

Analogicznie przedostatni utwór, który można przyporządkować do neoklasycznego dwudziestowiecznego nurtu gregoriańskiego, to trzyczęściowa kompozycja działającego w dwudziestym wieku w Gandawie belgijskiego kompozytora Gabriëla Verschraegena, oparta na łacińskim hymnie Puer natus est – Chłopiec się narodził, zakorzeniona w oryginalnej melodii gregoriańskiej i zwieńczona wirtuozowską toccatą. Centralnym punktem recitalu będzie wykonane w całości opus 45. Marcela Dupré – największego wirtuoza organów I połowy XX stulecia, długoletniego profesora organów konserwatorium paryskiego, który uczynił dla rozwoju techniki gry na organach nie mniej niż Franciszek Liszt dla fortepianu w poprzedniej epoce. Jego osiem preludiów chorałowych sięga wprost do łacińskich tradycji gregoriańskich, zaś każde z nich opracowuje oryginalną melodię w odmienny sposób.

Wzmiankowany cykl połączony został z wariacjami na temat popularnego hymnu Adeste fideles – Przybądźcie wierni, który Dupré zaimprowizował i nagrał na organach Skinnera w USA w 1929 roku i który to utwór zastał po 45 latach spisany z nagrania i następnie wydany; od tego czasu cieszy się niesłabnącą popularnością wskutek ogromnej atrakcyjności spowodowanej zróżnicowaniem fakturalnym, barwowym, w efekcie – nastrojowym.

Zapraszam zatem na niezwykle atrakcyjny pod względem wyrazowym i zarazem przystępny recital, który umili nam wszystkim oczekiwanie na Boże Narodzenie, a także przybliży  estetykę muzyczną francuskiej i belgijskiej muzyki romantycznej oraz klasyki dwudziestego stulecia, poświęconej temu okresowi liturgicznemu.

prof. Dariusz Bąkowski-Kois

W programie:

César Franck (1822-1890)
Pièces posthumes / L’Organiste II
XXXIX. Offertoire pour la Messe de Minuit  FWV 24/25, CFF 57

Jacques-Nicolas Lemmens (1823-1881)
Offertoire de Noël

1. Choeur der bergers
2. Gloria in excelsis Deo

              III. Pastorale

1. Adoration
2. Choeur [final]

Marcel Dupré (1886-1971)
8 Petits préludes sur des thèmes grégoriens op. 45

1. Salve Regina
2. Virgo Dei genitrix

              III. Pangue lingua (Tantum ergo)

1. Sacris solemnie (Panis angelicus)
2. Alma Redemptoris Mater
3. Ave verum corpus

              VII. Lauda Sion (Ecce Panis)

              VIII. Verbum supernum (O Salutaris)
Improwizacja chorałowa Adeste fideles

Gabriël Verschraegen (1919-1981)
Preludium, interludium et postludium (toccata) Puer natus est

César Franck
Pièces posthumes / L’Organiste II
XLI. Sortie Venez, divin Messie FWV 24/27, CFF 94