XIV Tyski Festiwal Performance // Rytuały i obrzędy

Rytuały i obrzędy to fascynująca przestrzeń artystycznych poszukiwań, zakorzeniona w odwiecznej potrzebie człowieka do transcendencji. Antropologiczne spojrzenie na ten temat pozwala dostrzec, że w rytuałach i obrzędach naszych przodków kryją się początki teatru, sztuk wizualnych i religii. Czy to rytuały dały początek ludzkości, czy odwrotnie? A może to właśnie obrzędy stanowią o istocie człowieczeństwa, o naszej homo ritualis? Ta kwestia, oscylująca między sacrum a profanum, pozostaje otwarta, stanowiąc punkt wyjścia dla tegorocznych artystycznych eksploracji.

XIV Tyski Festiwal Performance, zainspirowany tym motywem, zaprezentuje różnorodne i intrygujące działania artystyczne, przygotowane specjalnie na tę okazję. Zaproszeni artyści podejmą próbę nowego spojrzenia na znane obrzędy, dekonstruując je, poddając hybrydyzacji z innymi kulturami i systemami znaków lub przenosząc w zupełnie nowe, często zaskakujące konteksty. Spodziewamy się również rytuałów, odzwierciedlających współczesne problemy i wyzwania, takie jak ekologia, posthumanizm, nowe technologie, nierówności społeczne lub wojna. Czy będziemy świadkami, jak technologie cyfrowe stają się narzędziem i tematem rytualnych praktyk, tworząc nowe formy performance’u medialnego?

W wyścigu technologii nie zapominamy, że ciało ludzkie jako nośnik pamięci kulturowej pozostaje kluczowym narzędziem w performance. Artyści będą badać jego możliwości ekspresji, jego materialność i relacje z przestrzenią, ponieważ to właśnie ciało często stanowi centrum rytuałów, miejsce, gdzie spotyka się mikrohistoria jednostki z makrohistorią kultury. W kilku przypadkach dźwięk i muzyka, nieodłączne elementy rytmizacji i kompozycji, pomogą nam w pogłębieniu doznań i refleksji, tworząc audiowizualne rytuały angażujące wszystkie zmysły.

Zaproszeni artyści, którzy w swoich pracach wielokrotnie nawiązywali do siły rytuałów i obrzędów, stworzą w przestrzeni Miejskiego Centrum Kultury w Tychach dzieła site-specific, łączące nie tylko różne sztuki wizualne, ale także teatr, taniec, muzykę i nowe media. Ich prace będą dialogiem z genius loci, wykorzystując jego architekturę i historię jako integralną część performance’u.

Tyski Festiwal Performance od lat prezentuje performance w nowym świetle z szacunkiem dla tradycji, ale w ciągłym poszukiwaniu innowacji. Unikamy pustych ideologicznie i miernych estetycznie prac bazujących na skandalu. W tym roku siłą festiwalu będą: film fabularny, monodram, wykład, dwa panele dyskusyjne, dwa debiuty TFP oraz osiemnaście performance’ów. Temat „rytuały i obrzędy” zapowiada niezwykle interesujące wydarzenie, które skłoni do refleksji nad naszą kulturą, tradycjami oraz tym, co nas łączy i dzieli w dobie globalizacji i kulturowej hybrydyzacji. Będzie to okazja do zadania pytań o rolę sztuki w kształtowaniu tożsamości, o miejsce rytuału w zsekularyzowanym świecie i o przyszłość performance’u jako formy artystycznej.

Niezależnie od tego, czy interesujesz się sztuką, antropologią, studiami kulturowymi, czy po prostu chcesz spędzić czas w oryginalny sposób, XIV Tyski Festiwal Performance spełni Twoje oczekiwania, oferując unikalne doświadczenie artystyczne i intelektualne.

Piotr Kumor
kurator

6-8 czerwca 2025

piątek, 6 czerwca 2025
ogród Miejskiego Centrum Kultury w Tychach, ul. Bohaterów Warszawy 26
20.30 performance Krzysztofa Kulbickiego i Damiana Pielki | Sala Kameralna
21.00 plenerowy pokaz filmu Performer (2015) w reż. Macieja Sobieszczańskiego i Łukasza Rondudy | ogród
22.15 24-godzinny performance Kamili Jakubowskiej | ogród
22.45 performance (debiut TFP) Agnieszki Łukaszewskiej | Galeria Pod Dachem
23.15 performance Piotra Kumora i Jana Roberta Skarbonia | amfiteatr

sobota, 7 czerwca 2025
Miejskie Centrum Kultury w Tychach, ul. Bohaterów Warszawy 26
16.00 performance Grupy A_AJA (Agnieszka Janasik, Agnieszka Łukaszewska, Jagoda Jędryka, Agnieszka Pawełczyk) | ogród
16.30 performance Agaty Cichy (Chyłek) | amfiteatr
17.00 performance Michała Ostaszewskiego | Sala Kameralna
17.30 performance Marty Ostajewskiej | Galeria Pod Dachem
18.30 wykład otwarty Aleksandra Lysko – Performatywny charakter obrzędów na Górnym Śląsku | hol
19.00 przerwa
20.30 performance Zuzanny Łapki | amfiteatr
21.00 performance Magdaleny Kuleszy-Fedkowicz | ogród, Potok Tyski
21.30 performance Mariana Stępaka | ogród
22.00 performance Joanny Urbańskiej | Galeria Pod Dachem
Miejska Galeria Sztuki OBOK, pl. K.K. Baczyńskiego 2
23.00 panel dyskusyjny – omówienie performance’ów dnia
Moderatorzy: Anka Leśniak, Krzysztof Kula, Natalia Lisova, Maciej Sobieszczański

niedziela, 8 czerwca 2025
Miejskie Centrum Kultury w Tychach, ul. Bohaterów Warszawy 26
11.30 performance Pauliny Koniarskiej i Macieja Dziaczki | piwnica
13.00 performance Karoliny Nowak | ogród
13.30 performance (debiut TFP) Mai Uliniarz | ogród
14.00 performance Natalia Lisova | ogród
14.30 performance Anka Leśniak | amfiteatr
15.00 performance Krzysztof Kula | Sala Kameralna
15.30 performance Grupa Artystyczna Teatr T.C.R. | ogród

pub Wielokran, pl. K.K. Baczyńskiego 2
16.00 panel dyskusyjny – omówienie performance’ów dnia
Moderatorzy: Anka Leśniak, Krzysztof Kula, Natalia Lisova, Maciej Sobieszczański

Organizator: Miejskie Centrum Kultury w Tychach

Wystąpią:

Damian Pielka
Tyszanin, multiinstrumentalista, kompozytor, producent muzyczny. W latach 2004-2014 był gitarzystą w zespole Lecha Janerki, z którym nagrał dwa albumy. Współtworzył, koncertował i nagrywał m.in. z Mikołajem Trzaską oraz zespołami Husky, Pogodno, Japoto i Muchy. Skomponował muzykę do spektakli reżyserowanych przez Yoshiko Waki, Katarzynę Szyngierę, Agatę Baumgart oraz Nathalie Larquet.

Krzysztof Kulbicki
Tyszanin, wokalista, aktor, performer. W swojej twórczości wykorzystuje różnorodne media, obiekty i działania parateatralne, tworząc unikalne sytuacje performatywne, będące często komentarzem do współczesnych sytuacji geopolitycznych. Poprzez swoje performance Krzysztof Kulbicki prowokuje do refleksji nad relacjami międzyludzkimi i tożsamością miejsca.

Kamila Jakubowska
Zawodowo prywatna kucharka, fotografka kulinarna, animatorka. Prywatnie pasjonatka natury, ziół i wszystkiego, co najlepiej karmi ciało, ducha i zmysły. Miłośniczka performance, która zapragnęła poszerzyć go o sensoryczne wartości smaku oraz sensualność przekazu.

Agnieszka „Światłoczuła” Łukaszewska
Socjolożka, fotografka. W życiu i sztuce zawsze pomiędzy sztywnymi regułami i oparami abstrakcji. Wyznaje zasadę, że to nie artysta powinien być obiektem atencji, a jedynie jego wytwór.

Piotr Kumor i Jan Robert Skarboń
Duet artystyczny, którego geneza związana jest z cyklem działań artystycznych Pełnia Performance Teatru T.C.R.. Ich intermedialne praktyki performatywne charakteryzują się estetycznym minimalizmem, intensyfikacją semantyczną oraz eksploracją rytuałów kultur przedchrześcijańskich, w tym słowiańskich, celtyckich i nordyckich. Celem ich działań jest próba kreacji współczesnych form rytualnych.

Grupa A_AJA
To formacja artystyczna, w składzie której są: Agnieszka Janasik, Agnieszka Łukaszewska, Jagoda Jędryka, Agnieszka Pawełczyk. Grupa powstała w poprzedniej edycji TFP. W tym roku zaprezentują swoje premierowe działanie.

Agata Cichy (Chyłek)
Polonistka, poetka, aktorka teatralna, malarka, animatorka kultury. Od 1989 r. aktorka Teatru Alternatywnego BELFEgoR. Współpracowała również z innymi śląskimi teatrami, tworząc liczne kreacje aktorskie. W 2018 r. zadebiutowała w dziedzinie działań artystycznych na VII Tyskim Festiwalu Performance – T.ylko C.ztery R.zeczy, gdzie zaprezentowała swój projekt Głębiny oraz w Galerii na 6 w Gliwicach, na wernisażu wystawy Kolektywu Thinkpink Gang z Wrocławia i Katowic.

Michał Ostaszewski
Wyrazisty i niekonwencjonalny performer, w pierwszej dekadzie tego wieku, związany z legendarną formacją Tyski Ruch Artystyczny Ariergarda. Po rozpadzie grupy kontynuuje pracę solową. Jego działania artystyczne charakteryzują się bezkompromisowością, prowokacyjnością i głębokim zaangażowaniem w aktualne problemy społeczne. Ostaszewski często burzy konwencje, kwestionuje zastany porządek poprzez takie środki, jak łączenie elementów teatru, sztuk wizualnych i happeningu, tworząc unikalne i zapadające w pamięć doświadczenia dla odbiorców.

Marta Ostajewska
Performerka, doktor sztuk pięknych, redaktor naczelna magazynu artystyczno-naukowego „Powidoki” (2018-2021). Absolwentka Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (KASK) w Gandawie (Performance Art) oraz Filologii Polskiej (Teoria Kultury) na Uniwersytecie Łódzkim. Brała udział w wielu międzynarodowych projektach i festiwalach w Kanadzie, Danii, Portugalii, Słowenii, Norwegii, Niemczech, Serbii, Filipinach i Grecji. Interesuje ją performance, świat ukryty, dekolonizacja przestrzeni, ciał i relacji oraz nowy materializm.

Marian Stępak
Ukończył studia artystyczne na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w 1983 roku. Pracuje w macierzystej uczelni na stanowisku profesora w Katedrze Intermediów. Jest autorem kilkudziesięciu wystaw indywidualnych i uczestnikiem ekspozycji zbiorowych w kraju i za granicą. Zajmuje się sztuką obiektu, tkaniną eksperymentalną i performance. Jest założycielem autorskiej galerii Nad Wisłą oraz inicjatorem i kuratorem Festiwalu Performance Koło Czasu w Toruniu.

Aleksander Lysko
Trener umiejętności społecznych, edukator niezawodowej edukacji dorosłych, wykładowca akademicki, badacz i konsultant samorządowy, polityk w obszarze kultury. Zawodowo związany z działem rozwojowo-badawczym Obserwatorium Kultury przy Instytucie im. Wojciecha Korfantego. Z wykształcenia etnolog. Współautor publikacji Czas niezwykły. Obrzędowość doroczna na Górnym Śląsku, Sacrum i jego otoczka kulturowa w realiach górnośląskich. Między dawnymi i nowymi czasy, a także publikacji Walory kulturowe ziemi częstochowskiej.

Zuzanna Łapka
Artystka interdyscyplinarna, performerka, trenerka i arteterapeutka. Aktorka związana z Teatrem A Part w Katowicach, specjalizującym się w teatrze ciała, ruchu i narracji wizualnej. Współtworzy projekt Arena – przestrzeń działań performatywnych, realizowany w Portugalii i Polsce. Jest inicjatorką projektu Żywa krew, poruszającego tematykę menstruacji, cykliczności i seksualności poprzez edukacyjno-artystyczno-duchowe działania. Zuzanna tworzy przestrzeń zmysłowego ucieleśniania, pracując z symbolami i intuicyjnym czuciem, zapraszając do bezkompromisowej transformacji, w której eksploruje kobiecość i relacje w głębokim dialogu z naturą.

Magdalena Kulesza-Fedkowicz
Studiowała na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie. Dyplom uzyskała w 2008 r. w pracowni prof. Leszka Misiaka. Od 2013 r. pracuje na macierzystej uczelni. W 2015 r. uzyskała tytuł doktora sztuki. Zajmuje się malarstwem, filmem animowanym, videoartem, fotografią, site-specific. Interesuje ją rozumiane wieloaspektowo pogranicze, przenikanie się zjawisk, dyscyplin, nieustająca transformacja wszystkiego, paradoksalne łączenie przeciwieństw. Jej prace są próbą zapisu przepływu energii życiowej, trudnym do zracjonalizowania powrotem do utraconej jedności.

Asia Urbańska
Jest artystką, która zajmuje się głównie sztuką performance, rzeźbą i instalacją przestrzenną. Eksploruje naturę człowieka, skupiając się na traumie i pamięci pokoleniowej. Szczególną uwagę poświęca relacjom, poszukuje naturalnego połączenia z widzem, zakładając, że dzieło sztuki zawsze ma na celu tworzenie nowych relacji i zacieranie granicy między artystą a odbiorcą.

Paulina Koniarska i Maciej Dziaczko
Od 13 lat tworzą parę w życiu i w sztuce. W 2012 r. wspólnie założyli fundację #wszystkierodzajeteatru, która stała się przestrzenią dla kilku śląskich teatrów niezależnych i środowisk twórczych, poszukujących własnego języka. W swojej pracy nie boją się mówić o tym, co dla nich istotne, co dotyka ich osobiście i społecznie. Sami o sobie czasem mówią, że są „radykalni we własnych poglądach” — i właśnie z tej radykalnej szczerości rodzi się ich sztuka. Choć oboje mają za sobą wiele działań performatywnych, to właśnie teraz realizują pierwszy w pełni wspólny performance.

Maja „Margamara” Uliniarz
Wiedźmia hedonistka i estetka, która gotuje, maluje, dreduje, miłuje, kreuje i czuje. Artystka intermedialna, która znajduje się na początku swej drogi. Stara się przeplatać życie różnymi dziedzinami sztuki, rozwijając je w sobie, by kiedyś finalnie móc umiejętnie połączyć ze sobą elementy w spójną i wielowymiarową całość, która dostarczy odbiorcy wyjątkowych estetycznych doznań i refleksji. Uwielbiam taniec i ruch, najchętniej łącząc go z teatrem.

Anka Leśniak
Artystka intermedialna, badaczka, wykładowczyni w katedrze Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, członkini grupy artystek Frakcja oraz kolektywu TFR archive. Brała udział w ponad 100 projektach, wystawach indywidualnych oraz zbiorowych. Bliskie jej są zagadnienia feministyczne oraz sztuka typu site-specific oraz sztuka w przestrzeni publicznej. W swoich performatywnych realizacjach podejmuje tematy związane z pamięcią, „re-konstrukcją”, herstorią, tożsamością etniczną, kulturową, migracją i językiem. Autorka książki Invisible inVisible. Women disconnected from history. Site-specific artworks on abandoned buildings.

Krzysztof Kula
Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Dyplom wyróżniony medalem zrealizował w 1993 r. w Pracowni Grafiki Warsztatowej prof. Stanisława Kluski oraz Pracowni Rysunku i Malarstwa prof. Macieja Bieniasza. Nauczyciel akademicki od 1997 r., profesor tytularny od 2020 r. Obecnie prowadzi Pracownię Rysunku i Działań Performatywnych w Instytucie Sztuk Plastycznych na Wydziale Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków w Katowicach i Stowarzyszenia Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie. Zajmuje się rysunkiem, grafiką, performance. Jest autorem licznych wystaw indywidualnych oraz uczestnikiem wielu krajowych i międzynarodowych prezentacji i wystaw zbiorowych.

Natalia Lisova
Artystka, krytyczka sztuki, zajmuje się performance’m, instalacją, landartem, sztuką site-specific. Studiowała sztukę performance w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Gaude Polonia (kurator Janusz Bałdyga, Poznań, Polska, 2018). Bada tematy obecności artysty w performance, formy czasu, granice performance’u oraz psychologię percepcji widza. Artystka zajmuje się także specyfiką kształtowania się ukraińskiego landartu.

Grupa Artystyczna Teatr T.C.R.
Praca twórcza kolektywu obejmuje działania takie jak: performance, autorskie spektakle teatralne, akcje artystyczne, happeningi oraz koncerty. W przeciągu 14 lat działalności grupie udało się wypracować charakterystyczny język wypowiedzi i zaprezentować swoje prace na wielu wydarzeniach w kraju i zagranicą. W performance członkowie grupy często korzystają ze swoich teatralnych korzeni, snując narrację opowieści przy użyciu specyficznego języka estetycznego. W skład grupy wchodzą: Alina Blachara, Maciej Dziwaczko, Paulina Kniarska, Dawid Krzak, Krzysztof Kulicki, Piotr Humor, Jakub Makowiak, Grzegorz Porcz, Jan Robert Skaroń i Marcin Satchoń.